Historisch onderzoek naar Duitstalig België richtte zich lange tijd op de wereldoorlogen en het interbellum. De 19de eeuw en de naoorlogse periode bleven onderbelicht. Het voorbije decennium kwam daar verandering in. Een nieuwe inventaris van het Rijksarchief Eupen zet deze trend verder.
Het 14de deel in onze reeks Studies in Belgian History onderzoekt het proces waarbij de getitelde adel, ook gekend als de 'aristocratie', zich tussen 1600 en 1730 in de stad Brussel vestigde. De relatie tussen de aristocratie en Brussel wordt bestudeerd aan de hand van het woningtype ‘aristocratische herenwoning’.
2023 was geen gemakkelijk jaar voor het Rijksarchief. De budgettaire, organisatorische, technische en intellectuele uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd, zijn enorm. Daarover communiceren we open, eerlijk en constructief. Toch liet 2023 ook vele mooie realisaties optekenen, met dank aan een fantastisch team van archiefprofessionals.
De voorbije jaren werd de leeszaal van het Rijksarchief Gent overstelpt met vragen tot inzage van de opsluitingsdossiers van het naoorlogse interneringscentrum van Lokeren. Sinds 2017 is deze archiefreeks bijna 400 keer geraadpleegd, voornamelijk door familieleden van personen die er ooit zijn opgesloten. Dit was de aanleiding om een nieuwe inventaris van het archief op te maken.
Leidinggeven aan de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel was nooit een sinecure, en al zeker niet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toch was dat de taak van Marguerite Devigne. Haar archief, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, is recent gedetailleerd beschreven.
In 2020 werd de 100ste verjaardag gevierd van het beroep van maatschappelijk assistent in België. Voor hun opleiding moesten duizenden van hen stage lopen bij kwetsbare mensen. Hieruit zijn evenveel stageverslagen voortgekomen, die belangrijke informatie bevatten over mensen die in de geschiedenis dikwijls onzichtbaar bleven. De inventarisatie van deze stageverslagen biedt mogelijkheden om hier verandering in te brengen.
Tijdens het ancien régime waren er heel wat vrouwen die tijdelijk de erfenis van hun echtgenoot beheerden in afwachting dat de oudste zoon de macht kon overnemen. Toch is het geval van Marie-Anne Simonis, echtgenote Biolley, van een heel andere aard. Maak kennis met haar verhaal in deze 13de uitgave in onze reeks ‘Studies in Belgian history’!
Heel wat mensen kwamen en komen op een bepaald moment in hun leven in de gevangenis terecht. Aan de hand van gevangenisarchieven kunnen we deze donkere periode in hun leven reconstrueren. Het zijn belangrijke bronnen voor familiegeschiedenis, maar ook voor de criminologische en sociale geschiedenis. Onderzoeken wie opgesloten wordt, zegt immers veel over de veranderende normen van een maatschappij. In 2023 werden de archieven van de gevangenissen van Brussel en Vorst overgedragen aan het Rijksarchief. De inventaris ervan is nu gepubliceerd.
Het archief van de normaalschool en het internaat van de Zusters van Sint-Vincentius a Paulo, 'Dienstmaagden der Armen', in Gijzegem werd door de congregatie in 2022 geschonken aan het Rijksarchief. Het archief, bijna 16 meter in omvang, werd vervolgens geïnventariseerd en herverpakt. Sinds kort is het raadpleegbaar in de leeszaal van het Rijksarchief Gent.
De roep naar een efficiënte overheid lijkt de laatste jaren steeds luider te klinken. Een terugblik op de jaren ‘30 van de vorige eeuw leert dat er vandaag weinig nieuws onder de zon is. Meer zelfs, het huidige debat verbleekt bij de stappen die in de periode 1936-1940 werden gezet naar een efficiënt en neutraal overheidsapparaat. Louis Camu werd destijds aangesteld als regeringscommissaris met als opdracht de administratie te hervormen. Zijn archief, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, is recent geïnventariseerd en biedt een uitermate boeiende inkijk in de werking van de overheid vanuit diverse perspectieven. Voor administratief-historisch onderzoek naar de periode 1936-1940 is dit bestand hoe dan ook essentieel.
