Er wordt verondersteld dat er vanaf de 17de eeuw onder de adel een verschuiving naar stedelijk wonen plaatsvond. Een proces dat de aristocratie blijvend verankerd heeft in de stad. De woonpatronen van de adel waren verspreid over een groot gebied en vertoonden een hoge mate van mobiliteit. Toen het hof zich er definitief vestigde, kreeg Brussel echter een vooraanstaande plaats.  

Herenhuizen speelden hierin een belangrijke rol en vormden een essentieel contactpunt. Om de plaats van het herenhuis in deze evolutie te benadrukken, wordt een geïntegreerde definitie van dit woningtype gehanteerd. Deze definitie positioneert het herenhuis binnen de levensstijl en identiteit van de adel, binnen de stedelijke ruimte en binnen de sociale en economische sfeer. Daarbij worden  zowel de materiële als de sociale aspecten van het herenhuis geïnterpreteerd.

Een herenhuis is niet alleen een groot gebouw dat geïntegreerd is in de stedelijke ruimte, maar deze ruimte ook domineert. Het gaat om een woningtype dat door zowel eigenaars als huurders kan worden bewoond, het voorwerp en de locatie van intense economische transacties is, maar tegelijk slechts een kleine bijdrage levert aan het globale erfgoed. Het herenhuis wordt in die optiek een soort sociale en symbolische vergaarbak, de uitdrukking van de ambivalente relatie tussen de adel en de stad. Het integreert zich in het stedelijk weefsel en onderscheidt zich er tegelijkertijd van.

Deze verstedelijking maakte later de weg vrij voor een grotere sedentarisering, die seizoensgebonden uitdrukking kreeg: de winter in de stad en de zomer op het platteland. Terwijl herenhuizen aan het eind van de 18de en het begin van de 19de eeuw steeds minder “aristocratisch” werden, bleef de stad tot op de dag van vandaag een integraal onderdeel van de identiteit van de adel.

De publicatie

Het boek kan besteld worden via publicat@arch.be.

GURI Shipé, Les hôtels aristocratiques à Bruxelles : Etude sociale, spatiale, économique et symbolique d’un enracinement nobiliaire en ville (1600-1730), reeks Studies in Belgian History vol. 14, publicatie nr. 6524, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024, € 35,00 (+ eventuele verzendingskosten).

Andere publicaties in de reeks SBH

• JORIS Freddy, Marie-Anne Biolley-Simonis (1758-1831) : Une Verviétoise, première capitaine d’industrie en Belgique, reeks Studies in Belgian History vol. 13, publicatie nr. 6497, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024, € 25,00 (+ eventuele verzendingskosten). Lees meer
• AUWERS Michael, The Failed Coup of Belgian Diplomacy: Diplomats and Foreign Policy Making in the First World War, reeks Studies in Belgian History vol. 12, publicatie nr. 6304, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, € 19,95 (+ eventuele verzendingskosten). Lees meer
• VANDERMEERSCH Bernard, La fin d’une élite : Chanoines cathédraux dans les Pays-Bas autrichiens à la fin de l’Ancien Régime (1770-1797), reeks Studies in Belgian History vol. 11, publicatie nr. 6232, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2021. Lees meer 
• COPPIETERS Guy, De Belgische Kolenslag, 1944-1951. Het mirakel dat er geen was, reeks Studies in Belgian History vol. 10, publicatie nr. 6191, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2021. Lees meer
• STUCKENS Aurélie, Les hommes de l’écrit : Agents princiers, pratiques documentaires et développement administratif dans le comté de Flandre (1244-1305), reeks Studies in Belgian History vol. 9, publicatie nr. 6150, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2020. Lees meer
• VAN DER EYCKEN Johan, Ridders aan de Maas: Adel in het graafschap Loon (1300-1520), reeks Studies in Belgian History vol. 8, publicatie nr. 6119, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2020. Lees meer
• PLISNIER Flore, Une histoire de la radiodiffusion-télévision francophone belge de 1960 à 1977 : Entre pluralisme, autonomie culturelle et tutelle politique, reeks Studies in Belgian History vol. 7, publicatie nr. 5940, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2018. Lees meer
• VERDOOT Jérôme, Pour les siècles des siècles : L’abbaye Saint-Pierre de Lobbes au Moyen Âge (VIIe-XVe siècles), reeks Studies in Belgian History vol. 6, publicatie nr. 5939, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2018. Lees meer
• MASSON Christophe en DEMOULIN Bruno (onder leiding van), La Paix de Fexhe (1316) et les révoltes dans la Principauté de Liège et dans les Pays-Bas méridionaux : Actes du colloque tenu à Liège les 15 & 16 septembre 2016, reeks Studies in Belgian History vol. 5, publicatie nr. 5895, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2018. Lees meer
• BERNARDO Y GARCIA Luis Angel, Le Ventre des Belges. Une histoire alimentaire des temps d’occupation et de sortie de guerre (1914-1921 & 1939-1948), reeks Studies in Belgian History vol. 4, publicatie nr. 5734, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017. Lees meer
• PETRONE Laurence, Democratie in crisis: Een anatomie van de buitengerechtelijke vrijheidsberoving in West-Europa (1914-1940), reeks Studies in Belgian History vol. 3, publicatie nr. 5722, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017. Lees meer
• LELOUP Geert, Non pas un pouvoir illusoire: Ontstaan, rol en (on)macht van het Belgische Rekenhof (1814-1939), reeks Studies in Belgian History vol. 2, publicatie nr. 5619, Algemeen Rijksarchief, 2016. Lees meer
• MARIAGE Florian, Bailli royal, seigneurs et communautés villageoises : Jeux et enjeux de pouvoirs en Tournaisis de la fin du XIV^e à la fin du XVI^e siècle, reeks Studies in Belgian History vol. 1, publicatie nr. 5502, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015. Lees meer

Ontdek meer publicaties van het Rijksarchief.