Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Alle nieuwsberichten

Kleine letters  Normale letters  Grote letters
Zoekresultaten filteren
Op categorie
Op archiefbewaarplaats

Sinds de jaren 1930 behoort internering tot het strafrechtelijke instrumentarium. De uitvoering ervan werd toevertrouwd aan speciale commissies die werden ingesteld bij de psychiatrische afdelingen van de gevangenissen, sinds 1964 ‘commissies tot bescherming van de maatschappij’ genoemd. Alle Oost- en West-Vlaamse interneringen ressorteerden onder de bevoegdheid van de Gentse commissie, waarvan nu 60 meter archief is ontsloten.

Wanneer het gaat over de geschiedenis van een perceel of een vastgoed wordt meestal onmiddellijk gedacht aan bronnen zoals notariaats- of gemeentearchief. Ook de archieven van de Patrimoniumdocumentatie, zoals die van het Kadaster, de Registratie of de Hypotheken, zijn logische bronnen. Maar er zijn nog andere archiefreeksen van de Patrimoniumdiensten die een waardevolle aanvulling kunnen betekenen voor dit soort onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan het archief van de Aankoopcomités, recent geïnventariseerd voor de regio Namen.

Tijdens de Franse Revolutie werden kerkelijke goederen genationaliseerd en geveild. Het Rijksarchief Bergen bewaart 467 affiches van die openbare veilingen. Ze werden gedigitaliseerd en zijn nu raadpleegbaar in onze online zoekomgeving. Een nieuwe inventaris ontsluit deze 22 meter archief van het Bestuur voor nationale goederen voor onderzoek.

In juni 2022 nam België een “pionierswet” aan over de teruggave van objecten die onwettig werden verworven tijdens de kolonisatie. Daarvoor is onderzoek nodig naar de oorsprong van Congolese cultuurgoederen die (onrechtmatig) werden verworven en waarvan een groot deel zich in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (AfricaMuseum) bevindt.

23/05/2023 - Publicaties
Jaarverslag 2022: de realisaties en uitdagingen van het Rijksarchief als 'collectief geheugen van België'

Ook wie ziende blind is, kan er niet omheen: de maatschappelijke betekenis van archieven groeit. Dat blijkt onder meer uit een toename van het aantal parlementaire vragen over onze werking, maar er zijn nog tal van andere factoren. Ontdek ze in het jaarverslag 2022: een bloemlezing van de uiteenlopende activiteiten van het Rijksarchief. Onze taken zijn divers, maar bevatten tegelijk een rode draad: het beschikbaar maken van zoveel mogelijk betrouwbare informatie voor zoveel mogelijk mensen. Dat is het streefdoel van alle 272 medewerkers, of ze nu voor of achter de schermen werken. Samen zorgden ze voor de verwerking van meer dan 12 km nieuwe archieven, wat het totaal op ruim 385 km beheerd analoog archief brengt. Meer dan 5,5 km archief werd raadpleegbaar gemaakt via inventarissen en andere archieftoegangen. Tijdens meer dan 2 miljoen bezoeken aan onze online zoekomgeving werden meer dan 100 miljoen pagina's geconsulteerd. Maar 2022 bracht ook (nieuwe) uitdagingen en bezorgdheden met zich mee. 

Op 2 april 1949 kreeg generaal Paul Bolle uit Hasselt het bijzonder bestuur over de Duits-Belgische grensstrook in handen. Al snel werd deze bestuurlijke zone in de volksmond ‘Bollenien’ genoemd. Bij de definitieve grensaanpassingen eind jaren 1950 gingen delen van het archief van Bollenien terug naar de Bondsrepubliek, maar generaal Bolle liet ook een deel van zijn dossiers na aan een particulier uit Eupen. In 2017 werd deze privéverzameling overgedragen aan het Rijksarchief Eupen. De inventaris van dit archief is nu verschenen.

Het archief(je) van de heer en de schepenbank van Nieuwland, dat recent in het Rijksarchief Gent werd geïnventariseerd, bevat niet alleen renteboeken en financiële documenten zoals eigendomstitels en leenverheffingen, maar ook een bijzondere reeks geregistreerde akten en contracten, vanaf het eerste kwart van de 15de eeuw tot 1794. Waardevol bronnenmateriaal om transacties van gronden, huizen, … in deze specifieke zone van de Gentse binnenstad te achterhalen!

Een belangrijk blok van het archief van de rechtbank van eerste aanleg van Veurne, bewaard in het Rijksarchief Brugge, is recent geïnventariseerd. De reeks vonnissen met betrekking tot de inschrijving van overlijdensakten geeft een gezicht aan vele slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. De stukken over echtscheidingen, verkopen van onroerende goederen, onbekwaamheidsverklaringen van geesteszieken, … vormen daarnaast een goudmijn voor genealogisch, rechtshistorisch en sociaalhistorisch onderzoek.

Al te vaak verdwijnen de archieven van privaatrechtelijke organisaties of verenigingen met sociaal of cultureel oogmerk in de vuilbak. Zo gaat de geschiedenis van vrijwilligers die een belangrijke rol hebben gespeeld in het verenigingsleven van ons land verloren. Door haar archief toe te vertrouwen aan het Algemeen Rijksarchief redde de Koninklijke Maatschappij voor Kinderbescherming niet alleen haar eigen geheugen, maar ook de geschiedenis van honderden kinderen waarvoor ze instond.

De zogenaamde “Verzameling Oorkonden met Blauw Nummer” is met ruim 12.000 oorkonden wellicht de grootste van het land. Ze bevat charters uit de periode 1065-1795, afkomstig van honderden West-Vlaamse instellingen die werden afgeschaft op het einde van het ancien régime. Het grootste gedeelte van deze verzameling, bewaard in het Rijksarchief Brugge, wordt momenteel volop beschreven. De inventaris van het eerste deel, “Brugse Vrije”, met 889 nummers uit de periode 1247-1754, is nu gepubliceerd. Andere delen volgen binnenkort.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement