Historisch onderzoek naar Duitstalig België richtte zich lange tijd op de wereldoorlogen en het interbellum. De 19de eeuw en de naoorlogse periode bleven onderbelicht. Het voorbije decennium kwam daar verandering in. Een nieuwe inventaris van het Rijksarchief Eupen zet deze trend verder.
Het onderzoek in en over het Duitse taalgebied van België heeft zich lange tijd intensief gericht op de Eerste Wereldoorlog, het interbellum en de Tweede Wereldoorlog. De 19de eeuw, toen het gebied rond de steden Eupen, Malmedy en Sankt Vith tot Pruisen behoorde, en de periode na de Tweede Wereldoorlog werden lange tijd stiefmoederlijk behandeld. Onder impuls van de reeks “Grenzerfahrungen. Eine Geschichte der Deutschsprachigen Gemeinschaft Belgiens“ zijn sinds 2013 talrijke lacunes in het onderzoek naar de naoorlogse periode opgevuld. Nu biedt ook een recent geïnventariseerd archiefbestand uit het Rijksarchief Eupen nieuwe en veelzijdige inzichten in de geschiedenis van de Duitstalige Gemeenschap van België in de tweede helft van de 20ste eeuw.
Het archief van het adjunct-arrondissementscommissariaat voor Eupen-Malmedy-Sankt Vith omvat ongeveer 200 strekkende meter archief, voornamelijk tussen 1945 en 2010 gevormd. Net als de andere Belgische arrondissementscommissariaten had ook het adjunct-arrondissementscommissariaat, dat zoals zijn naam doet vermoeden niet ondergeschikt was aan een ander arrondissementscommissariaat, verregaande bevoegdheden die door alle ambtsdragers zeer ruim werden geïnterpreteerd.
Naast de belangrijkste algemene taken zoals het toezicht op de gemeenten of de organisatie van verkiezingen had het adjunct-arrondissementscommissariaat van Eupen-Malmedy-Sankt Vith ook andere bevoegdheden die te maken hadden met de bijzondere situatie in de Oostkantons. Bijgevolg biedt dit archiefbestand een brede reeks inzichten in thema’s zoals de epuratie, de assimilatiepolitiek van Duitstalige Belgen, cultuurautonomie van de taalgemeenschap, wederopbouw van de streek na WO II, toezicht op lokale overheden en politieke gebeurtenissen, de economische ontwikkeling van de Oostkantons, milieukwesties, Duits-Belgisch-Luxemburgse grenskwesties, infrastructuur, …
Vanwege de status van de Oostkantons en het Duitse taalgebied als faciliteitengebied bleef het adj.-arrondissementscommissariaat, in tegenstelling tot de andere arrondissementscommissariaten, langere tijd een prominente positie innemen bij het bestuur van het gebied.
Raadplegingsmodaliteiten
Met uitzondering van de stukken die niet openbaar zijn door de wetgeving in verband met de bescherming van persoonsgegevens – waarvoor een onderzoeksverklaring moet worden ingediend voor inzage in dossiers – zijn alle stukken uit de inventaris vrij raadpleegbaar.
De inventaris
De inventaris is (gratis) digitaal raadpleegbaar via onze online zoekomgeving én via onze webshop. In de leeszaal van het Rijksarchief Eupen is een papieren versie raadpleegbaar.
SPROTEN Vitus, Archiv des beigeordneten Bezirkskommissariates Eupen-Malmedy-Sankt Vith ((1919) 1940-2015), reeks Inventarissen Rijksarchief te Eupen nr. 34, publicatie nr. 6518, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024.
