Begin 2017 werden binnen het BRAIN-programma van het federaal Wetenschapsbeleid zes nieuwe onderzoeksprojecten geselecteerd waarop het Rijksarchief intekende. In tijden van budgettaire krapte is dit bemoedigend nieuws. De deelname aan BRAIN-projecten is immers een van de weinige mogelijkheden voor het Rijksarchief om bijkomende middelen te verwerven voor de ontwikkeling van wetenschappelijke activiteiten. We zetten voor u de zes nieuwe onderzoeksprojecten op een rijtje.
Eind november 2016 schonk de West-Vlaamse familie Wittouck haar in omvang bescheiden, maar historisch waardevolle familiearchief aan het Rijksarchief te Kortrijk. Intussen staat de inventaris online en zijn de stukken raadpleegbaar in onze leeszaal in Kortrijk.
Het Rijksarchief te Kortrijk ontving onlangs een merkwaardige schenking: een pakketje van zeven oorkonden en nog wat andere stukken. De schenker had ze geërfd van zijn vader, die ze na de Tweede Wereldoorlog van een antiquair had ontvangen. Het gaat om enkele verloren gewaande oorkonden uit de archieven van de Groeningeabdij in Kortrijk en de Abdij van Sint-Pieters en Onze-Lieve-Vrouw in Merkem.
Op 21 december 2016 is in het Belgisch Staatsblad een ministerieel besluit verschenen over de technische voorschriften en normen waaraan archieflokalen van de overheden en openbare instellingen opgesomd in art. 2 § 2, moeten voldoen. Voor het Rijksarchief is de publicatie van dit ministerieel besluit een nieuwe, belangrijke stap in de richting van een sluitend reglementair kader, dat tot doel heeft overheden tot een rationeel archiefbeleid aan te zetten en de duurzame bewaring van maatschappelijk relevante overheidsinformatie te waarborgen.
In 1934 schonk de Nederlandse regering honderden kaarten en plattegronden aan ons land. De collectie bestond vooral uit de plannen van de fortificaties van Zuid-Nederlandse steden, van de 17de eeuw tot de eerste helft van de 19de eeuw. Een 700-tal kaarten uit deze collectie zijn nu toegevoegd aan www.cartesius.be en dus online te bekijken.
Van 18 november tot 21 december 2016 kan je in het Rijksarchief te Kortrijk de tentoonstelling ‘Bezettering 14-18: Oorlogsaffiches die blijven plakken’ bezoeken. De expo is het resultaat van een samenwerking tussen het Rijksarchief, de regionale erfgoedcel Zuidwest en de dertien gemeenten van de regio Kortrijk. In 2017 gaat de tentoonstelling op rondreis, maar het Rijksarchief te Kortrijk krijgt de primeur! Aan de hand van tekstaffiches wordt het dagelijks leven onder de Duitse bezetting in beeld gebracht. Thema's die aan bod komen: voedselvoorziening/rantsoenering, opeisingen (van duiven tot telefoontoestellen), het militaire verloop van de oorlog, censuur, propaganda, ...
In de media verschenen de afgelopen dagen berichten over een verhuis van het Rijksarchief te Kortrijk. Deze berichten zijn echter niet correct: het Rijksarchief te Kortrijk blijft vooralsnog op zijn vertrouwde plek in de Guido Gezellestraat, in het centrum van de stad. Er loopt immers een langdurige huurovereenkomst tussen de Regie der Gebouwen en de stad Kortrijk, die beide partijen wensen te respecteren.
Het Rijksarchief is zich ervan bewust dat de instelling een belangrijke rol vervult inzake de toegang tot informatie en archieven. Reeds vele jaren werden aanzienlijke inspanningen geleverd om alle gebruikers een kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden. Als gevolg van de daling van het budget en de inkrimping van het personeelsbestand en door de gewijzigde noden van het publiek, zal het Rijksarchief zich de komende maanden evenwel genoodzaakt zien om die dienstverlening op een andere manier in te vullen. De heroriëntatie zal de komende weken worden voorbereid. Verschillende opties liggen nog open, maar het is reeds duidelijk dat er gevolgen zullen zijn voor de openingstijden van de studiezalen. We informeren u zo snel mogelijk over de beslissingen die in dat verband zullen genomen worden.
Karel Velle
Algemeen Rijksarchivaris
De archieven van de Sint-Elooisparochie uit Moen en de O.-L.-Vrouw Hemelvaartparochie uit Heestert, twee dorpjes in het uiterste zuiden van West-Vlaanderen die deel uitmaken van de gemeente Zwevegem, werden in 2014 en 2015 in bewaring gegeven bij het Rijksarchief te Kortrijk. De inventarissen, die respectievelijk 3 en 6,5 strekkende meter archief ontsluiten, zijn zonet van de persen gerold.
In het Rijksarchief zit veel ongekend bronnenmateriaal uit de 19de eeuw met een schat aan informatie voor lokaal historisch onderzoek. Maar hoe vind je de weg in deze massa informatie? Het Rijksarchief en Heemkunde Vlaanderen peilden via een enquête naar de interesses van heemkundigen en lokale erfgoedwerkers. De bronnen die zij naar voor schoven, kan je in de loop van oktober-november 2016 via een workshopreeks in het Rijksarchief leren kennen.
