Vogelina Lobe werd in 1912 geboren in Amsterdam, in een Joods arbeidersgezin. Moeder Marianna Lelie was huisvrouw, vader Hartog Lobe werkte in de diamantsector als schijvenschuurder. Om die reden verhuisde het gezin in januari 1914 naar Antwerpen. Een definitieve vestiging was dat nog niet. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog keerden de Lobes terug naar Amsterdam. In 1919, vermoedelijk nadat de Belgische overheid Joodse diamantnijveraars in Amsterdam had opgeroepen naar België terug te keren, streek het zeskoppige gezin Lobe-Lelie voorgoed in Antwerpen neer. Eerst in de Provinciestraat, vanaf 1922 in de Van Campenhoutstraat in Berchem.

Als tiener was Vogelina Lobe beslist geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. De politiek en sociaal geëngageerde jonge vrouw was aangesloten bij verschillende organisaties en verenigingen. Zo was Vogelina lid van het Algemeen Vlaamsch Studentenverbond (AVS), een overkoepelende organisatie van Vlaamsgezinde scholierenverenigingen. In 1928-1929 was ze ondervoorzitster van de organisatie. Tijdens haar tienerjaren neigde Vogelina Lobe naar het Vlaams-nationalisme, maar ze woonde ook antimilitaristische meetings bij. In november 1930 kwam ze in aanraking met de politie. Op een bijeenkomst van vaderlandslievende oud-strijdersverenigingen in Borgerhout zouden Vogelina en andere jongeren keet geschopt hebben door provocerende slogans als “Weg met België, leve Nederland” of “Leve Vlaanderen” te roepen. Volgens het politieverslag zou Vogelina Lobe zelfs geprobeerd hebben de Belgische vlag aan stukken te scheuren. Genoeg reden om de rebelse vreemdelinge – ze had nog steeds de Nederlandse nationaliteit – de deur te wijzen. Bij Koninklijk Besluit van 28 november 1930 werd Vogelina Lobe met een uitwijzingsbevel het land uitgezet. En dat omwille van politieke motieven.

Een paar maanden later dook Vogelina toch weer in Antwerpen op. Wegens “banbreuk van uitdrijving” vloog ze nu voor 15 dagen de gevangenis in. Ondertussen had Vogelina Lobe het Vlaamsgezinde milieu vaarwel gezegd en ging ze op zoek naar een politieke strekking die beter bij haar waarden aanleunde. Ze vond haar gading in de socialistische partij. Ze werd lid van de Socialistische Studentenbond en de Belgische Werkliedenpartij. Ook haar man, de Antwerpse kunstenaar Frans Dille met wie ze in 1932 huwde, was een overtuigd socialist. Het koppel kreeg al snel twee kinderen. Vogelina Lobe bleef fulltime werken, onder meer als nationale adjunct-secretaresse van de Socialistische Vooruitziende Vrouwen (SVV) in Brussel. Ze pendelde vanuit Antwerpen.

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, sloeg het gezin Dille-Lobe op de vlucht. Na een omweg langs de kust en Noord-Frankrijk belandden Vogelina, Frans en hun kinderen al snel weer in hun vaste stek in Hoboken. Haar professionele activiteiten en schrijverschap moest Vogelina Lobe noodgedwongen op een lager pitje zetten. Vogelina zat echter niet stil en werd actief in het verzet. Ze vond aansluiting bij het Socrates-netwerk, dat hulp en voedsel aan werkweigeraars bood, en zocht ook onderduikadressen voor Joodse kinderen. Voor deze activiteiten kreeg ze later erkenning als burgerlijk weerstander. Het lot van Vogelina’s ouders was tragisch: ze werden vanuit de Dossin-kazerne naar Auschwitz gedeporteerd, waar ze vermoord werden.

Na de oorlog hernam Vogelina Lobe haar socialistische en feministische engagementen. Sinds 1936 al was ze hoofdredactrice van De Stem der Vrouw, het tijdschrift van de SVV. Die functie zou ze tot 1967 blijven uitoefenen – naast haar dagdagelijkse job van journaliste (1945-1956) bij de Nationale Radio-Omroep (voorloper van de BRT en later de VRT) en vervolgens directrice van de Stedelijke School voor Maatschappelijke Werkers in Antwerpen. Als hoofdredactrice van De Stem der Vrouw maakte Vogelina Lobe veel ruimte vrij voor artikels die de lezeressen moesten inlichten over thema’s die haar nauw aan het hart lagen zoals seksualiteit, anticonceptiva en geboortecontrole. In 1933 al had ze samen met onder meer Isabelle Blume een nummer van het tijdschrift gewijd aan ‘bewust moederschap’. Ook de eindscriptie die ze in 1955 schreef om het diploma van maatschappelijk assistente te behalen, handelde over dezelfde kwestie: Verantwoordelijk ouderschap, een maatschappelijk en individueel probleem. Vogelina was een vurig pleitbezorgster van de liberalisering van anticonceptie. Die overtuiging kwam ook tot uiting in haar engagement bij de Belgische Vereniging voor Gezinsplanning en Seksuele Opvoeding.

Ook na haar pensioen bleef ze zich sociaal engageren. Vogelina Lobe stierf in 1997.

• Je kan het verhaal van Vogelina Lobe ook terugvinden op onze Facebookpagina.

Lees meer

• In het kader van het project WomenExile stelt het Algemeen Rijksarchief momenteel een overzicht samen van alle vrouwen – politieke vluchtelingen en vreemdelingen met een politiek engagement – die tussen 1918 en 1958 naar ons land migreerden. De komende maanden kan je hier en op Facebook nog meer levensverhalen lezen van gedreven vrouwen die tussen de plooien van de geschiedenis vielen.
• Het Rijksarchief bewaart meerdere dossiers over Vogelina Dille-Lobe:
  • een dossier bij de Vreemdelingenpolitie, bewaard in het Algemeen Rijksarchief
  • een dossier van de Gerechtelijke Politie bij het Parket van de Procureur des Konings van Antwerpen, bewaard in het Rijksarchief Beveren
  • een dossier met de erkenning van het statuut van Burgerlijk Weerstander, bewaard bij de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers
  • de eindscriptie die ze in 1955 schreef om het diploma van maatschappelijk assistente te behalen, en die momenteel samen met 10.000 andere scripties wordt verpakt in het Algemeen Rijksarchief. In de loop van de zomer wordt dit bestand opengesteld voor onderzoek.
  • dossiers over de programma's waaraan ze meewerkte, terug te vinden in de archieven van de BRT, bewaard in het Algemeen Rijksarchief. In het programma 'Vrouwenuur' had ze tussen 1949 en 1952 een maandelijkse rubriek, genaamd 'De feministe aan het woord'.

Ontdek elders op de website

• Vrouwen in het Verzet
• Elisabeth Van Duyse (1670-1748), “vroede vrouw”
• Drukkersvrouwen, creatief met mannen én met wetgeving
• De abdissen van de Roosenbergabdij als luis in de pels van de Gentse bisschoppen
• Anna van Huerne, leven als een voetnoot in een relaas van rebellie, hoogverraad en politieke intriges
• De “ongrijpbare” Catharina vande Put, een geestelijke dochter op het slappe koord van de orthodoxie

Ontdek op Facebook

• In juli 1888 werd Marie Popelin de eerste Belgische vrouw die aan de ULB een doctoraat in de rechten behaalde
• Simone Guillissen-Hoa (Peking, 1916/Brussel, 1996), één van de eerste vrouwelijke architecten in België
• 11 november 1972: allereerste nationale vrouwendag, V-dag, in België
• "De fiets heeft meer gedaan voor de emancipatie van de vrouw dan wat ook ter wereld."
• Betoging van 200 vrouwen in Binche, 1942
• Vrouwen en politiek: meer dan 100 jaar strijd!
• Vrouwen in het verzet (WO I): Edith Cavell 
• Vrouwen in het verzet (WO I): Louise de Bettignies
• Vrouwen in het verzet (WO I): Gabrielle Petit 
• Over voormoeders en stambomen langs moederlijke lijn
• Hélène Dutrieu, de eerste Belgische vrouwelijke piloot