Het kanaal Charleroi-Brussel (1832) en het Centrumkanaal (1917), twee gigantische werven, maakten het
mogelijk het steenkoolrijke Henegouwen te verbinden  met de andere Belgische waterlopen om zo de
economische ontwikkeling van het hele land te bevorderen.

De dossiers over deze twee kanalen zijn de eerste archieven van het Bestuur der Waterwegen die systematisch werden geïnventariseerd. Wat opvalt, is de buitengewone energie die ingenieurs, meestergasten en arbeiders hebben gestoken in het graven en uitbaten van deze waterlopen. Het vervoer van steenkool naar de hoofdstad was van levensbelang voor de Belgische economie: een strategische uitdaging kortom die al deze uitzonderlijke inspanningen waard was. Alle plannen, ontwerptekeningen en voorbereidende studies in dit archief vormen daarvan het bewijs. De UNESCO heeft zich overigens niet vergist door de vier liften van het Centrumkanaal in 1998 op de lijst met Werelderfgoed te plaatsen.

Naast de technische aspecten biedt dit archief ook duiding over de invloed die de (graaf)werken hadden op de inwoners van alle gemeenten die werden doorkruist. Er was druk van ondernemingen die hun goederen zo snel mogelijk wilden vervoeren, strijd van eigenaars die vastberaden waren om zich niet te laten onteigenen, buurtbewoners mobiliseerden zich om te bekomen dat een brug zou worden gebouwd, vissers deden hun beklag over vervuiling, … Allemaal getuigenissen van de impact die de kanalen hebben gehad op al wie bijna 200 jaar in hun buurt geleefd heeft.

Volgend jaar is de Samber aan de beurt om zijn archiefgeheimen prijs te geven!

Inventaris

De inventaris van 332 bladzijden is voor € 16,00 te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief. Je kan hem ook bestellen via publicat@arch.be of gratis online raadplegen via onze zoekrobot.

• LIÉNART Joffrey, (in samenwerking met ) WILKIN Bernard, GHEUR Tom, LINOS Marie, Inventaire des archives du Ministère des Travaux publics : Administration des Voies hydrauliques : Canaux houillers (Canal de Charleroi-Bruxelles et Canal du Centre) (1830-1988), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 683, publicatie nr. 6203, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2021, € 16,00 (+ eventuele verzendingskosten).

In de media

• Bruxelles : les archives du Canal du Centre enfin disponibles (ACTV, 4 november 2021)
• Les archives du canal : accidents et incidents sur les berges (ACTV, 7 januari 2022)
• Les archives du canal : les deux Houdeng coupés en deux (ACTV, 5 januari 2022)
• Les archives du canal : jalousie, dringuelle et anomalie (ACTV, 3 januari 2022)
• Les archives du canal : creusez les tunnels, prenez de la peine (ACTV, 31 december 2021)
• Les archives du canal : des avantages de l’élévateur hydraulique (ACTV, 29 december 2021)

Leestips

• SIX Caroline, Ministère des Travaux publics : Administration des Voies hydrauliques : Inventaire des archives du Service d’exploitation des voies navigables 1898-1990, reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 444, publicatie nr. 4809, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2009, € 3,50 (+ eventuele verzendingskosten).
• Ministerie van Openbare Werken. Fotografische dienst. Foto's van bruggen. Raadpleeg online 202 fotoalbums/7.330 foto's uit de periode 1934 tot 1953 die getuigen van de vernielingen ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog en de installatie van tijdelijke bruggen en de wederopbouw na de oorlog (nrs. 1-203 van de inventaris), met name foto's van bruggen over het Centrumkanaal en bruggen over het kanaal Brussel-Charleroi.
• Archief over de vaarrechten op het Samberkanaal raadpleegbaar
• Herziene inventaris biedt nieuwe kijk op de geschiedenis van het Spierekanaal
• LIÉNART Joffrey en WILKIN Bernard, Voies d’eau, de terre et de fer – A la rencontre du patrimoine de Wallonie, collectie Études et Documents / Monuments et sites, nr. 15, Namen, 2017, € 18,00 (+ eventuele verzendingskosten).
• The Four Lifts on the Canal du Centre and their Environs, La Louvière and Le Roeulx (Henegouwen) - website Unesco.