De inventaris van het archief van het Algemeen Secretariaat binnen het ministerie van Volksgezondheid en Leefmilieu geeft een bijzondere inkijk in het Belgisch gezondheids- en milieubeleid in de periode 1942-1996. Samen met twee eerder verschenen inventarissen is nu bronnenmateriaal ontsloten voor 150 jaar gezondheidsbeleid in België.
De secretaris-generaal stond destijds aan de absolute top van een ministerie. Dankzij zijn coördinerende rol en zijn verantwoordelijkheid voor de begroting van zijn departement kon deze hoge ambtenaar wegen op het beleid. Om zijn opdrachten correct uit te voeren beschikte de secretaris-generaal sinds 1937 over een ploeg van directe medewerkers, verzameld in het Algemeen Secretariaat.
Het archief van dit orgaan documenteert de administratieve werking van de Staat in het algemeen en van het departement Volksgezondheid in het bijzonder. Talloze dossiers werpen een licht op de kernactiviteiten van het voormalige ministerie: het gezondheidsbeleid, het beleid inzake leefmilieu, de opvolging van wetenschappelijk onderzoek, de organisatie van verzorgingsinstellingen, de aandacht voor preventie en sanitaire opvoeding, het toenemend belang van moderne overheidscommunicatie, de behandeling van ethische vraagstukken en de betrekkingen met internationale organisaties actief in dezelfde werkdomeinen.
Al deze documenten illustreren bovendien diverse maatschappelijke evoluties in de naoorlogse periode: de wederopbouw, de Koude Oorlog, de toenemende internationalisering van het beleid, de vooruitgang van de (medische) wetenschap en techniek, het terugdringen van de infectieziekten en de toename van chronische aandoeningen, de golden sixties, de economisch moeilijke jaren nadien (1973-1989), de opeenvolgende staatshervormingen en het streven naar een slankere overheid overeenkomstig het destijds populaire adagium “Etat moderne, Etat modeste” van de Franse organisatiesocioloog Michel Crozier.
Het archief van het Algemeen Secretariaat vormt in zekere zin het sluitstuk van een historisch drieluik. Het Algemeen Rijksarchief bewaart immers ook twee aanvullende archiefbestanden afkomstig van het Bestuur van Volksgezondheid, de “oude kern” van het gelijknamige ministerie. Het oudste archief (Inventaris I 566) bestrijkt voornamelijk de jaren 1880-1950 (dus grotendeels de periode voor de oprichting van het autonome departement Volksgezondheid). Een tweede bestand (Inventaris I 694) omvat vrijwel alle aspecten van het binnen- en buitenlandse gezondheidsbeleid uit de periode 1945-1967. Dankzij dit bronnenmateriaal kunnen geïnteresseerde onderzoekers hun blik werpen op een panorama van 150 jaar gezondheidsbeleid in België.
De inventaris
De inventaris is online raadpleegbaar in AGATHA. Via onze webshop kan je de pdf-versie downloaden.
DE WIN Marc, STRUBBE Filip, Inventaris van het archief van het Ministerie van Volksgezondheid en Leefmilieu : Algemeen Secretariaat (1942-1996), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 716, publicatie nr. 6537, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024.
