Een analyse van de leeszaalbezoeken in het Algemeen Rijksarchief sinds 2018 levert verrassende resultaten op: het aantal individuele bezoekers steeg met 22 % en het aantal werkbezoeken met bijna 31 %. Het zijn cijfers waar we trots op zijn, maar die ook uitdagingen met zich meebrengen.
Aan het begin van het jaar worden vaak balansen opgemaakt. Zo waren de leeszaalverantwoordelijken van het Algemeen Rijksarchief benieuwd naar de evolutie van de bezoekersaantallen van de leeszaal tijdens de voorbije vijf jaar. Om een betrouwbare analyse te kunnen uitvoeren, werden de twee Covid-jaren buiten beschouwing gelaten. De berekeningen gaan dus over de jaren 2018, 2019, 2022, 2023 en 2024. De resultaten zijn zonder meer positief: het aantal nieuwe inschrijvingen (of hernieuwingen van lezerskaarten) is gestegen met meer dan 22 %, van 874 naar 1.072. Het aantal werkbezoeken is omhoog gegaan met bijna 31 % (van 2.503 naar 3.271). Het aantal documenten dat werd opgevraagd is met meer dan 5 % gestegen in vergelijking met 2018. Vorig jaar werden meer dan 15.000 dossiers, registers, bestanden, dozen en werken ter inzage gegeven. Die aanvragen staan voor meer dan 60.000 verplaatsingen in de magazijnen en depots, ofwel een afstand van meer dan 3.000 km! In het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier is de toename van de bezoekersaantallen eveneens spectaculair. Daar kunnen de wachttijden voor een plekje in de leeszaal de laatste tijd tot enkele weken oplopen.
Dit succesverhaal heeft echter ook een keerzijde. De stijging van de bezoekersaantallen weegt op onze teams, waarvan de bezetting drastisch gedaald is door budgettaire beperkingen. In 2015 werkten drie medewerkers in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief en stonden twee personen in voor de aanvragen. Tien jaar later is er nog slechts 1,5 personeelslid voor de leeszaalwerking en 1 persoon voor het uithalen van de documenten. Bij onze collega’s van de Archives Nationales in Parijs of bij het Nationaal Archief in Den Haag is er een tienvoud aan personeel…
We moeten dus regelmatig beroep doen op andere collega’s om bij grote bezoekersaantallen het team te komen versterken of om in te springen bij een afwezigheid. Dit betekent dat vervangers zich niet meer kunnen bezighouden met hun gebruikelijke taken (bruiklenen voor tentoonstellingen opvolgen, repro, bibliotheekbeheer, restauratie van documenten, digitaliseringsprojecten, enz.). Het personeelstekort heeft ook een negatieve impact op het toezicht in de leeszalen, wat onze bezorgdheid over de correcte behandeling van documenten doet toenemen.
De groeiende belangstelling voor (en aanwezigheid in) onze leeszalen in het ARA en ARA2 tonen aan dat onze publiekswerking essentieel is. We blijven in 2025 ons best doen om de dienstverlening op peil te houden, met de middelen die we hebben…
