Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Archief van vijf gerechtshoven uit Geldenaken geïnventariseerd (1566-1795)

Texte petit  Texte normal  Texte grand
03/11/2015 - Inventarisatie - Publicaties - Rijksarchief te Louvain-la-Neuve

Het archief van de vijf gerechtshoven die van het midden van de 16de eeuw tot het einde van het ancien régime recht spraken in Geldenaken werd zopas geïnventariseerd. Het archief in kwestie wordt bewaard in het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve. Het laat toe de ingewikkelde structuur van de rechtspraak te Geldenaken beter te bestuderen en zo nieuw licht te werpen op de geschiedenis van de stad. De garnizoensstad Geldenaken was destijds verzwakt door oorlogen en epidemieën en ijverde vergeefs voor de aanleg van een steenweg die voor de nodige ontsluiting en ontwikkeling moest zorgen.

De 14 strekkende meter archief van de vijf gerechtshoven die van 1566 tot 1795 recht spraken in Geldenaken werd zopas geïnventariseerd. Het archief bestaat grotendeels uit procesdossiers uit de jaren 1588 tot 1795 en vooral uit de eerste en laatste jaren van de 18de eeuw. Het archief bevat ook een aantal gedingsrollen.

Het Hoog Gerechtshof: De hoge en middelhoge rechtspraak van Geldenaken werd uitgeoefend door het Hoog Gerechtshof, soms ook hertogelijke schepenbank genoemd. Het Hoog Gerechtshof bestond uit een baljuw en zeven lokale schepenen die werden bijgestaan door sergeanten. Het ambtsgebied van het gerechtshof strekte zich uit over Geldenaken en omgeving en hing tot het midden van de 17de eeuw af van de hertog van Brabant en nadien van de heer van Geldenaken. De grenzen van het betrokken territorium zijn in de loop der jaren vaak veranderd. De werking van dit gerechtshof is zeer goed gedocumenteerd: het archief bevat met name de gedingrollen van de jaren 1566 tot 1795.

De vrije schepenen en “alloyers: De lagere (burgerlijke) rechtspraak werd uitgeoefend door de vrije schepenen (intra muros) en de alloyers (voor de allodia of het “eigengoed”, extra muros). Deze archiefreeks bevat een twintigtal rollen naast procesdossiers uit de 17de en 18de eeuw.

Laathoven: De lage rechtspraak was in handen van verschillende cijnshoven (extra muros, voor de grondheerlijkheden). Tijdens het ancien régime bezaten minstens vier kerkelijke instellingen gronden in de onmiddellijke nabijheid van Geldenaken en ze hadden er dan ook een laat- of cijnshof. Concreet gaat het over de kapittels van Sint-Maarten, Sint-Bartholomeus en Sint-Paulus te Luik en de priorij van Onze-Lieve-Vrouw van Basse-Wavre. Dit type rechtspraak was in voege van de 13de eeuw tot het einde van het ancien régime.

Dankzij dit archief kan de ingewikkelde structuur van de rechtspraak te Geldenaken beter worden bestudeerd en wordt nieuw licht geworpen op de geschiedenis van de stad. De garnizoensstad Geldenaken was destijds verzwakt door oorlogen en epidemieën en ijverde vergeefs voor de aanleg van een steenweg die voor de nodige ontsluiting en ontwikkeling moest zorgen.

Het archief is vrij raadpleegbaar in de leeszaal van het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve.

   

De inventaris

De inventaris (101 bladzijden) is te koop in het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve, in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of via publicat@arch.be. U kan hem ook gratis downloaden in pdf.

GODINAS Julie en VAN EECKENRODE Marie (met medewerking van) FALISSE Caroline, Inventaire des archives des Cours de justice de Jodoigne : Juridiction contentieuse : Haute cour de Jodoigne – Alloyers – Échevins en franchise – Cours censales (1566-1795)reeks Inventarissen Rijksarchief te Louvain-la-Neuve nr. 39, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
Publicatie 5525, € 6,00 (+ eventuele verzendingskosten).

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement