In 2012 werd zowat 150 strekkende meter archief van de Commissies van Openbare Onderstand (COO) van een reeks gemeenten uit Picardisch Wallonië (Frasnes, Lessines, Leuze, Mont de l’Enclus, Pecq en Rumes) overgebracht naar het Rijksarchief Doornik. Ook het OCMW van Doornik ging in 2012 van start met de overdracht van het archief van de vroegere 30 COO’s en van haar goedgevulde bibliotheek.

Commissies van Openbare Onderstand

De COO’s, de rechtsvoorgangers van onze hedendaagse OCMW’s, werden opgericht bij de organieke wet van 10 maart 1925, waarbij twee onafhankelijke instellingen uit de Franse tijd – de Commissie Burgerlijke Godshuizen en het Weldadigheidsbureel – werden samengevoegd. Na de gemeentefusies en het in voege treden van de organieke wet van 8 juli 1976 werden de COO’s vervangen door de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) die alle goederen, rechten, lasten en plichten van de COO’s overnamen. De COO’s stonden onder toezicht van het schepencollege en hadden als taak de minstbedeelden in hun gemeente algemene hulp te verschaffen. Het ging daarbij om thuishulp, medische bijstand, hospitalisatie en de voogdij over vondelingen of behoeftige weeskinderen. Daarnaast moeten de COO’s tussenkomen in de kosten voor onderhoud, behandeling en opvoeding van blinden, doofstommen, kankerpatiënten, tbc-lijders en zwakzinnigen.  

Inhoud van de archieven

Het archief bestaat vooral uit registers met beraadslagingen, personeelsdossiers, boekhouding, pachtovereenkomsten, briefwisseling en dossiers over personen die werden bijgestaan. Dankzij dit archief kan nieuw onderzoek worden verricht naar de geschiedenis van de armoede, het sociale beleid of bepaalde economische aspecten van een plaats of regio. Dit archief vormt dus een mooie aanvulling op het gemeentearchief en biedt meer bepaald zowel kwantitatief als kwalitatief een schat aan informatie over de werking en het patrimonium van de COO’s, de modaliteiten van hun tussenkomsten, de besteding van gemeentelijke middelen ten voordele van de minderbedeelden, het sociologisch profiel van de armen en zoveel meer… Het archief (vooral de registers met de beraadslagingen en de rekeningen) van de rechtsvoorgangers van de COO’s (de Burgerlijke Godshuizen en de Burelen van Weldadigheid) gaan voor sommige gemeenten soms terug tot 1796.

De inventarissen

De inventarissen van de archieven van de Commissies van Openbare Onderstand van de entiteit Rumes en Bruyelle zullen binnenkort worden gepubliceerd. De inventarissen met betrekking tot Frasnes, Mont de l'Enclus en de 29 dorpen van Doornik volgen nadien. De archiefbestanden in kwestie zijn momenteel toegankelijk voor lezers via een voorinventaris of een database.

De onderstaande inventarissen van de archieven van de Commissies voor Openbare Onderstand van Leuze, Lessines, Esquelmes, Hérinnes, Obigies, Pecq en Warcoing kunnen gratis worden gedownload via onze webshop en zijn op papier verkrijgbaar bij het Rijksarchief Doornik, in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief en via publicat@arch.be.

1) GOUVERNEUR Romy, Inventaires des archives des Commissions d’Assistance publique de l’entité de Leuze : (Blicquy ((1834) 1925-1977), Chapelle-à-Oie ((1814) 1925-1977, Chapelle-à-Wattines ((1922) 1925-1977), Gallaix ((1815) 1925-1977), Grandmetz ((1907) 1925-1977), Leuze ((1796) 1900-1977), Pipaix ((1822) 1925-1977), Thieulain ((1841) 1925-1977), Tourpes ((1826) 1925-1977), Willaupuis (1940-1977), reeks Inventarissen Rijksarchief te Doornik nr. 28, publ. nr. 5082, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 8,00 (+ eventuele verzendingskosten).

• Download de inventarissen als pdf
• Raadpleeg de inventarissen van de COO's via onze online zoekomgeving

2) GOUVERNEUR Romy, Inventaires des archives des Commissions d’Assistance publique de l’entité de Lessines (Bois-de-Lessines, Deux Acren, Ghoy, Lessines, Ogy, Ollignies, Papignies et Wannebecq) (1795) 1925–1977, reeks Inventarissen Rijksarchief te Doornik nr. 33, publ. nr. 5508, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015, € 9,00 (+ eventuele verzendingskosten).

• Download de inventarissen als pdf
• Raadpleeg de inventarissen van de COO's via onze online zoekomgeving

3) DESMAELE Bernard, Inventaires des archives de la Commission d’Assistance publique d’Esquelmes (1923-1977), Hérinnes (1849-1977), Obigies (1828-1977), Pecq (1872-1977) et Warcoing (1818-1977), reeks Inventarissen Rijksarchief te Doornik nr. 34, publ. nr. 5610, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2016, € 5,00 (+ eventuele verzendingskosten).

• Download de inventarissen als pdf
• Raadpleeg de inventarissen van de COO's via onze online zoekomgeving

Update pagina: 1 maart 2023