Het project FREE, dat de omgang van politieke en religieuze instellingen met laatmiddeleeuwse voedselcrisissen in de Zuidelijke Nederlanden analyseert, is halfweg. Tijd voor een update! Op dit ogenblik wordt er voor de stad Luik een nieuwe databank aangelegd met de inkomsten en uitgaven van verschillende religieuze en liefdadigheidsinstellingen die een belang hadden in het commerciële netwerk van de graanhandel in deze stad. Hierbij worden drie crisisperiodes uit de 15de eeuw onder de loep genomen.
Voor Luik werd aan de hand van verschillende inventarissen nagegaan op welke instellingen er zou gefocust worden. Ze moesten immers beschikken over volledige (of nagenoeg volledige) reeksen van de rekeningen voor deze crisissen. De zoektocht leverde rekeningen op van niet minder dan zes collegiale kerken (naast ook de kathedraal van Sint-Lambertus), acht verschillende hospitalen, begijnhoven of conventen, zeven abdijen, priorijen of kloosters en zes andere zorginstellingen. Een hele hoop aan bronnenmateriaal dus, maar niet zonder moeilijkheden…
Al spoedig bleek dat het tegenviel om voor éénzelfde instelling een ononderbroken reeks aan rekeningen te vinden voor de drie periodes van crisis uit de 15de eeuw die onderzocht worden. De geringe informatie die te puren is uit de inventarissen over wat er allemaal in deze rekeningen te vinden is, zorgde ervoor dat de projectmedewerkers de rekeningen van elke instelling apart moesten gaan bekijken, analyseren en inschatten in welke mate er bruikbare stukken in vervat zaten. Jammer genoeg spitst een groot deel van deze documenten zich enkel toe op het boekhoudkundige aspect van de inning van de vele pachtbedragen en rentebetalingen. Sporen van verkoopsprijzen en -hoeveelheden van graan ontbreken systematisch.
Deze tegenvallende resultaten noopten de projectmedewerkers ertoe om een koerswijziging door te voeren in de beoogde doelstellingen van dit deel van het onderzoek, waarbij ze momenteel de totale boekhouding van enkele instellingen gaan analyseren. Alle posten van zowel geldelijke bedragen als natura inkomsten en uitgaven zullen worden bekeken. Zo kan onderzocht worden of deze instellingen op één of andere manier hun economische strategie of houding aanpasten wanneer er een crisis uitbrak. Ging men zich opstellen als een liefdadigheidsinstelling die zorgde voor voedselbedeling voor de armere segmenten van de stedelijke samenleving? Of zien we eerder een meer afgesloten focus op de eigen organisatie om zo hun werking zo weinig mogelijk te verstoren tijdens dergelijke harde tijden? Of is er helemaal geen aanpassing en een eerder passieve houding tegenover veranderende economische realiteiten?
Wordt vervolgd!
