De geschiedenis van de Belgische spoorwegen valt traditioneel uiteen in vier periodes. Tussen 1835 en 1844 bouwde de Staat een centraal spoorwegnet uit, voornamelijk voor de doorvoer van goederen. Van 1844 tot 1870 kwam een landelijk spoorwegnet tot stand, waarbij sommige lijnen werden uitbesteed aan privébedrijven. Van 1870 tot 1926 voerde de Staat een beleid waarbij ze deze lijnen geleidelijk aan recupereerde door ze terug te kopen. En vanaf 1926 tenslotte verkregen de spoorwegen definitief autonomie via de oprichting van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen. 

Het archief in dit bestand, dat wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief, beslaat voornamelijk de 19de en een deel van de 20ste eeuw. De inventaris bestaat uit twee chronologische delen. Het eerste deel is veruit het omvangrijkst, met 2.011 van de 2.180 inventarisnummers. Dit deel behandelt het archief van het bestuur van de spoorwegen van 1835 tot 1925. Het tweede deel beschrijft het archief dat werd gevormd na de oprichting van de NMBS, van 1926 tot 1966. Beide delen zijn op hun beurt opgesplitst in “Algemeen Bestuur” en “Activiteiten”. De dossiers over de veertig spoorlijnen die door de Staat werden overgekocht, staan centraal in deze inventaris. Het gaat dan over de organisatie van de overname van die lijnen, geschillen in dat verband, het personeel, de boekhouding en de lijnen zelf (werkzaamheden en materieel).

De inventaris

De inventaris is in papieren versie voor 10,00 te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief. De papieren versie bestellen kan via publicat@arch.be. Je kan de inventaris ook gratis downloaden in pdf-formaat via onze webshop of online raadplegen via onze zoekrobot.

• JACQUEMIN Madeleine, Inventaire des archives du Ministère des Communications : Administration des Transports : Chemins de fer (1835-1966), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 673, publicatienummer 6132, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2020.