De medewerkers van het project SATURN hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan?
Wat kan u in hypotheekarchief terugvinden?
De kantoren van hypotheekbewaring zijn ingericht per gerechtelijk arrondissement. Hun voornaamste opdracht? Instaan voor de openbaarheid van de gegevens over het vastgoedbezit. Ze bewaren bijvoorbeeld de hypothecaire inschrijvingen van kredieten die worden verstrekt door de banken, evenals integrale kopieën van de authentieke akten van goederen die eventueel gehypothekeerd zijn. De bedoeling is om te kunnen nagaan of op een goed al dan niet een hypotheek rust.
Het archief van de hypotheekbewaring bevat dus een kopie van de authentieke akte waarmee bijvoorbeeld uw grootvader een huis heeft aangekocht, waarmee de gemeente een stuk grond heeft verworven voor de aanleg van een begraafplaats of waarmee de oprichters van een vennootschap vastgoed als basiskapitaal hebben ingebracht.
Na ondertekening van de akte bezorgt een notaris of ambtenaar een kopie van de akte aan de hypotheekbewaarder van het ambtsgebied waar het goed gelegen is. Van 1799 tot het begin van de jaren 2000 werden de akte en haar bijlagen met de hand overgeschreven in een register. Van de hypotheek zelf werden enkel de essentiële gegevens overgenomen in het zogenaamde register der voorrechten en hypotheken.
Om hun weg terug te vinden in duizenden dossiers hebben de ambtenaren van de hypotheekbewaring mettertijd repertoria aangemaakt met “vakken”, telkens op naam van een eigenaar, en alfabetische tafels om per eigenaar die vakken te kunnen terugvinden. Een opzoeking start dus bij de alfabetische tafels om via de repertoria uit te komen bij de overschrijving van de akte.
Geïnteresseerd in dit soort onderzoek? Veel bestanden en hun inventarissen zijn reeds beschikbaar via onze zoekrobot http://search.arch.be. Geef de zoekterm ‘hypotheekkantoor’ in en de hoofdplaats van het arrondissement waarbinnen u zoekt.
Een praktijkvoorbeeld: De aankoop van ‘Het Steen’ door de stad Antwerpen
De stad Antwerpen kocht het gebouw ‘Het Steen’ aan in 1842. De door Karel V opgetrokken gevangenis in het centrum van de stad werd 14 jaar eerder door de Nederlandse regering verkocht aan een houtzager. Het onroerend goed ligt binnen het arrondissement Antwerpen, de aankoopakte zal dan ook te vinden zijn in het archief van het enig hypotheekkantoor Antwerpen, waarvan de archieven worden bewaard in het Rijksarchief te Antwerpen-Beveren.
Via de diverse beschikbare toegangen zoekt u de juiste verwijzing van ‘de stad Antwerpen’ in de alfabetische tafel (reeks 76). De stad kocht het goed aan in 1842, waardoor de akte is opgenomen in de oudste reeks tafels en repertoria. U maakt daarvoor gebruik van de in 2004 verschenen inventaris van dit archief om het juiste deel in handen te krijgen.
In deze tafel vindt u de verwijzing ‘2-92’. Dit correspondeert met een register in het repertorium van de hypotheekformaliteiten (reeks 75) en het casenummer daarbinnen.
De linker pagina verwijst naar de overschrijvingen (reeks 72), de rechterpagina naar de inschrijvingen (reeks 71). Het is belangrijk om weten dat de vermelde datum niet de datum van de akte is, maar de datum waarop de akte is binnengebracht bij het hypotheekkantoor. Het repertorium biedt nog bijkomende informatie zoals de aard van de akte (koop, verkoop,..), de ligging van het goed, de aard van het goed, enz.
Omdat de stad Antwerpen partij is in een groot aantal aankoop- en verkoopdossiers, moet er worden doorverwezen naar volgende cases wegens plaatsgebrek. In bovenstaande case vindt u bijvoorbeeld de verwijzing naar repertorium 116, case 10. Als u deze verwijzingen volgt, komt u uiteindelijk uit bij repertorium 174, case 238.
Dit repertorium verwijst naar een aankoop van “une propriété Het steen à Anvers, section 1 n° 150”. Deze aankoop is aangeboden ter overschrijving op 9 juli 1842 en terug te vinden in register 439, akte 37. U vraagt vervolgens register 439 op, in de reeks 72, en vindt de akte waarvan sprake.