Op dinsdag 28 februari 2023 keurde de Commissie Mobiliteit, Overheidsbedrijven en Federale Instellingen van de Kamer van Volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel goed dat de raadpleging van koloniale archieven door metissen en hun nakomelingen moet faciliteren. Het wetsvoorstel hiertoe is op 16 maart 2023 door de plenaire vergadering van het Parlement aangenomen.

Dit is een belangrijke stap in de goede richting en zorgt ervoor dat het onderzoeksteam “Resolutie-Metissen” van het Rijksarchief zijn opdracht aanzienlijk beter zal kunnen uitvoeren. Eén van de belangrijkste taken van dit team betreft het verwerken van onderzoeksvragen van metissen en hun nakomelingen.

Context

Tijdens de koloniale periode zijn veel metissenkinderen van hun Afrikaanse families gescheiden en onder staatsvoogdij naar religieuze instellingen in de gekoloniseerde gebieden gestuurd (het huidige Congo, Rwanda en Burundi). Sommigen onder hen werden ook transcontinentaal verplaatst, met name naar België, waar ze in pleeg- en adoptiegezinnen terechtkwamen. Zij verloren hun identiteit en familiebanden, en ondergingen soms verschillende naamsveranderingen. Velen van hen zijn nog steeds op zoek naar informatie over hun roots en herkomst.

Een grote stap voorwaarts

Om deze vragen zo goed mogelijk te beantwoorden, hebben het Rijksarchief en verschillende belangengroepen van metissen gepleit voor een aanpassing van het wettelijk kader rond de verwerking van persoonsgegevens (AVG). Dit wetsvoorstel, waarover de plenaire vergadering nog moet stemmen, zal onder bepaalde voorwaarden de restrictie opheffen om dossiers of gegevens over mogelijk nog levende derden te raadplegen zonder hun voorafgaande toestemming.

Deze huidige restrictie belemmert het werk van het onderzoeksteam en leidt tot grote impasses: hoe kan van metissen op zoek naar hun roots een dergelijke toestemming worden geëist als ze geen kennis hebben van het bestaan van hun broers en zussen, van wie ze op jonge leeftijd werden gescheiden?

Dit wetsontwerp kwam tot stand dankzij de tussenkomst en expertise van het projectteam achter “Resolutie-Metissen”, maar ook en vooral dankzij het Rijksarchief. Het ontwerp zal voor de metissen, die al decennialang op zoek zijn naar hun identiteit, de toegang tot informatie aanzienlijk verbeteren. Het betekent een nieuwe stap in de erkenning van het onrecht dat hen werd aangedaan.

Meer weten?

• Wetsontwerp teneinde toegang te verstrekken tot de archieven, met het oog op het opnieuw samenstellen van gezinnen waarvan de leden na een gedwongen scheiding niet in hetzelfde land wonen (16 maart 2023)
• Wetsvoorstel teneinde toegang te verstrekken tot de archieven, met het oog op het opnieuw samenstellen van gezinnen waarvan de leden na een gedwongen scheiding niet in hetzelfde land wonen (26 april 2022)
• Onderzoeksproject "Resolutie-Metissen"
• Tentoonstelling "Metis. Archief, herinnering en identiteit"
• Archief over de kolonisatie