Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

200 jaar Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

Texte petit  Texte normal  Texte grand
Van 10/06/2015 tot 03/07/2015Rijksarchief te Kortrijk: G. Gezellestraat 1, 8500 KortrijkTarieven: Gratis toegangContact : rijksarchief.kortrijk@arch.be - 056 21 32 68

Het WAP of West-Vlaams Archievenplatform viert dit jaar zijn vijftienjarig bestaan en heeft alle West-Vlaamse archiefdiensten uitgenodigd om mee te werken aan de rondreizende tentoonstelling en publicatie ‘Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in West-Vlaamse archiefdocumenten (1815-1830)’. De ‘Hollandse Periode’ komt niet toevallig net nu onder de aandacht. Het is precies 200 jaar geleden dat het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden tot stand kwam. De tentoonstelling is van 10 juni tot en met 3 juli 2015 te bezoeken in het Rijksarchief te Kortrijk, tijdens de normale openingsuren.

Niet minder dan 24 archiefdiensten nemen deel aan dit project. Op elke locatie wordt de basisopstelling aangevuld met ter plaatse bewaarde originele stukken. Het Rijksarchief te Kortrijk heeft diverse stukken uit zijn gemeente-, kerk- en familiearchieven geselecteerd voor deze tentoonstelling, waaronder enkele soldatenbrieven.

We lichten vier bijzondere stukken uit de selectie van het Rijksarchief te Kortrijk toe in detail. Kom de rest ontdekken in Kortrijk!

1. Register van beraadslagingen van het Koninklijk college van Kortrijk (1820)     

De lessen in het Koninklijk College van Kortrijk gingen op 1 oktober 1818 van start. Aanvankelijk gebeurde dat in de Ecole secundaire in het Frans, zoals voordien tijdens de Napoleontische periode. Het ministerieel besluit van 23 november 1820 verplichtte het college echter de lessen in het Nederlands te houden. Voortaan werden Nederlandse handboeken gebruikt en werd Nederlandse grammatica gevolgd. Het gevolg was dat een gedeelte van de verfranste Kortrijkse burgerij zijn kinderen naar Noord-Franse colleges stuurde. Bij de oprichting in 1833 van het collège de Courtrai werd Frans opnieuw de voertaal. Pas met de vernederlandsing van het middelbaar onderwijs in 1932 haalde het Nederlands definitief de overhand.

In het ‘register van beraadslagingen’ lezen we hier de eerste Nederlandstalige notulen van17 december 1820, met expliciete vermelding van het besluit van 23 november en de vermelding van een Nederlands handboek.

Dit document illustreert de taalpolitiek (vernederlandsing) van Willem I, en de weerstand daartegen in West-Vlaanderen.

 

2. Gedrukte affiche m.b.t. het concordaat tussen paus Leo XII en koning Willem I, 1827

Na drie jaar onderhandelen sloot koning Willem I met paus Leo XII in 1827 een concordaat af.  Hiermee hoopte de vorst een einde te kunnen maken aan zijn jarenlange conflict met de Belgische clerus. De overeenkomst was o.a. van groot belang voor de oprichting en de organisatie van de seminaries in de verschillende bisdommen. Voor West-Vlaanderen stipuleerde het concordaat de heroprichting van het bisdom Brugge. Sedert 1801 was dit bisdom namelijk afgeschaft: West-Vlaanderen viel op kerkelijk gebied onder Gent. De eigenlijke heroprichting van het bisdom liet weliswaar op zich wachten tot 1834.

Dit document illustreert de moeilijke verhouding die koning Willem I had met de (Belgische) clerus.

 

3. Gedrukte affiche met proclamatie door koning Willem I n.a.v. de ongeregeldheden, 1830

Op 5 september 1830 laat koning Willem I dit aanplakbiljet in zijn koninkrijk verspreiden. De rellen van eind augustus, o.a. tijdens de operavoorstelling in Brussel van “De Stomme van Portici”, zijn net achter de rug. De vorst roept zijn landgenoten op tot kalmte en eenheid en maakt enkele maatregelen bekend. Enkele weken later zouden in Brussel nieuwe rellen uitbreken. De daaropvolgende schermutselingen leidden op 4 oktober 1830 tot de Belgische onafhankelijkheid.

 

4. Bouwplan van de Willemspoort te Kortrijk, 1827

In 1827 werd de oude Menenpoort in Kortrijk afgebroken en vervangen door een sierpoort, pas voltooid in 1831. De nieuwe stadspoort zou “Willempoort” heten, als eerbetoon aan de Hollandse vorst. Na 1830 werd er opnieuw over de Menenpoort gesproken, tot op vandaa een bekend kruispunt in de stad. Na de afschaffing van het oktrooirecht in 1860 werden de Kortrijkse stadspoorten afgebroken. Ook op andere plaatsen werden stadspoorten tijdens het Hollandse bewind omgedoopt: in Brussel bv. werd de Antwerpsepoort tijdens het Hollandse bewind tijdelijk Willempoort.

In 1829 bezocht koning Willem I Kortrijk. De orangistische dichter Jan-Baptist Hofman bezingt zijn intrede door de Willempoort: “… ‘k Zie aan de Willempoort dien eedlen praelstoet nadren … Hoort! Hoort, ’t kanon barst los! … Juicht, juicht, o Kortrijksanen! Uw Koning komt!… Hij komt, uw welbeminde vorst!”

De catalogus

J. D'HONDT, R. OPSOMMER en M. THERRY (red.), Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in West-Vlaamse archiefdocumenten 1815-1830, West-Vlaams Archievenplatform, Oostvleteren, 2015.

De catalogus is voor € 5,00 te koop in het Rijksarchief te Kortrijk.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement