Inhoud
Op 7 februari 1924 werd Bertha, een ongehuwde korsetmaakster met twee kinderen, voor 1 jaar naar de gevangenis van Gent gestuurd omdat ze een jong meisje had geholpen bij het uitvoeren van een abortus. Samen met 150.000 andere veroordeelde mannen en vrouwen die tussen 1855 en 1924 in een Belgische gevangenis verbleven, staat Bertha centraal in OUTLAW, een vierjarig onderzoeks-, ontsluitings- en valorisatieproject van het Rijksarchief en UGent.
Digitalisering van gevangenisarchieven
Om de stem van ‘outsiders’ zoals Bertha in de geschiedenis te traceren, zal OUTLAW gebruikmaken van de talrijke gevangenisarchieven die in de verschillende depots van de provinciale Rijksarchieven worden bewaard. Om de toegankelijkheid van die fascinerende collectie te verhogen, zullen de 532 registers van de “morele verslaggeving” voor de periode van 1855 tot 1924 gedigitaliseerd en online ter beschikking worden gesteld. Deze registers werden ingevoerd in het Belgische gevangeniswezen vanaf 1855 en bevatten tal van notities over het gedrag, de gezinssituatie, het opleidingsniveau, de gepleegde misdaad en de fysieke en mentale toestand van elke individuele gevangene. Op basis van de morele verslaggeving namen de autoriteiten beslissingen over genade en voorwaardelijke vrijlating.
Databank van 150.000 veroordeelden
Na het scannen van de meer dan 500 registers zal OUTLAW beroep doen op vrijwilligers om de gegevens van ca. 150.000 mannelijke en vrouwelijke veroordeelden te transcriberen en in te voeren in een databank. Die databank biedt een ongekend overzicht van de veroordeelden in België tijdens de tweede helft van de 19de en het eerste kwart van de 20ste eeuw. Elke genealoog of geïnteresseerde zal kunnen opzoeken of zijn voorvader of -moeder ooit achter de tralies zat. Het Rijksarchief en Histories slaan voor dit burgerwetenschappelijk luik de handen in elkaar.
De databank wordt daarnaast een krachtige onderzoekstool voor sociale historici en historische criminologen die verschillende categorieën zoals leeftijd, geslacht, plaats en type misdrijf zullen kunnen combineren om zo de kenmerken en de werking van het strafrecht en het gevangeniswezen in België in die periode bloot te leggen. Projectpartner UGent zal onderzoeken hoe de criminalisering van bepaalde bevolkingsgroepen of van bepaalde types misdaden tot stand kwam. Onderzoekers kunnen ook dieper graven naar de ervaringen van de gedetineerden zelf. Hoe beleefden ze het strakke gevangenisregime? Hoe kregen ze zaken gedaan van hun bewakers? Op welke manieren boden ze verzet?
Online onderzoeks- en valorisatieportaal
Iedereen zal de gedigitaliseerde beelden en de databank kunnen raadplegen via een online onderzoeks- en valorisatieportaal. Dat platform zal de bezoeker informeren over de geschiedenis van het Belgische gevangeniswezen, de rijkdom van onze gevangenisarchieven, de informatie die in deze bronnen aanwezig is en hoe hierin te zoeken.
Het portaal zal ook tonen hoe je verteltechnieken kan gebruiken om de ongekende verhalen van 19de-eeuwse 'criminelen' tot leven te wekken. Door het reconstrueren van persoonlijke strafrechtelijke trajecten krijgen mechanismes van discriminatie terug een stem en een gezicht. Daarmee draagt OUTLAW niet enkel bij aan onze kennis over het verleden, maar eveneens aan een beter begrip van sociale kwetsbaarheid in het huidige rechtssysteem. Denk aan etnische profiling, racisme, seksuele oriëntatie, klassenjustitie, …
En Bertha? Wel, zij mocht de gevangenis vervroegd verlaten wegens goed gedrag en zeden. Dat ze haar misdaad niet had gepleegd uit “winstbejag”, maar “uit medelijden” met een zwanger meisje speelde waarschijnlijk ook een rol. Of Bertha erin slaagde om uit de gevangenis te blijven, kom je binnenkort te weten in OUTLAW.
Doe je mee?
OUTLAW is op zoek naar vrijwilligers om de gegevens van ongeveer 150.000 gevangenen in te voeren in een databank. Het gaat om veroordeelde mannen en vrouwen die in de 19de en het begin van de 20ste eeuw hun straf uitzaten in één van de vele Belgische gevangenissen. Lees meer
Partners
OUTLAW wordt gefinancierd door BELSPO in het kader van het onderzoeksprogramma BRAIN-be 2.0 en is een samenwerking tussen het Rijksarchief, UGent en Histories vzw.
Externe partners:
- Universiteit Gent - Onderzoeksgroep Social History since 1750
- Histories vzw, platform voor en door erfgoedvrijwilligers
Medewerkers
- An Vandenberghe (Rijksarchief Gent), projectmedewerker
- Paul Drossens (diensthoofd Rijksarchief Gent), projectcoördinatie voor het Rijksarchief
Wetenschappelijk comité
Drie promotoren leiden OUTLAW in goede banen:
- Paul Drossens (Rijksarchief Gent), coördinator en promotor
- Prof. Dr. Margo De Koster (UGent – Social History since 1750), co-promotor
- Prof. Dr. Antoon Vrints (UGent – Social History since 1750), co-promotor
Nieuws
Momenteel geen nieuws over dit lopend onderzoek.Links
Morele registers van de gevangenissen van Oudenaarde, Brugge en Veurne online
De morele registers van de gevangenissen van Oudenaarde, Brugge en Veurne zijn volledig gescand en je kan je ze via de volgende link opzoeken in de online zoekomgeving van het Rijksarchief:
Beschikbare inventarissen van gevangenisarchieven
Vlaanderen
- Archief van de gevangenis van Aalst, 1825-1859
- Archief van de gevangenis van Antwerpen, 1798-1986 (overdracht 1996)
- Archief van de gevangenis van Antwerpen, 1856-1979 (overdracht 1999)
- Archief van de gevangenis van Brugge, 1795-1966 (overdracht 1999)
- Archief van de gevangenis van Brugge, 1893-1991 (overdracht 1999B)
- Archief van de gevangenis van Brugge Sint-Andries, 1870-1967
- Archief van de gevangenis van Dendermonde, 1806-1981 (overdracht 1997)
- Archief van de gevangenis van Dendermonde, 1841-1999 (overdracht 2016)
- Archief van de gevangenis van Gent (Centraal en Hulpgevangenis), 1773-1940 (overdracht 0000)
- Archief van de gevangenis van Gent (Centraal en Hulpgevangenis), 1813-1993 (overdracht 1999)
- Archief van de gevangenis van Gent. Commissie tot Bescherming van de Maatschappij, 1933-1969
- Archief van de gevangenis van Hasselt, 1797-1992 (overdracht 1998)
- Archief van de gevangenis van Hemiksem Sint-Bernards, 1821-1866
- Archief van de gevangenis van Ieper, 1808-1936
- Archief van de gevangenis van Kortrijk, 1836-1946
- Archief van de gevangenis van Leuven (Centraal), 1860-1940 (overdracht 1997)
- Archief van de gevangenis van Leuven (Centraal), 1920-1957 (overdracht 1996)
- Archief van de gevangenis van Leuven (Hulpgevangenis), 1808-1986 (overdracht 1997)
- Archief van de gevangenis van Leuven (Hulpgevangenis), 1951-1970 (overdracht 1998)
- Archief van de gevangenis van Leuven (Hulpgevangenis), 1945-1985 (overdracht 2006)
- Archief van de gevangenis van Mechelen, 1802-1985 (overdracht 1997)
- Archief van de gevangenis van Mechelen, 1845-2016 (overdracht 2017)
- Archief van de gevangenis van Merksplas, 1870-1975 (overdracht 2000)
- Archief van de gevangenis van Merksplas, 1918-1986 (overdracht 1996B)
- Archief van de gevangenis van Merksplas. Duitse afdeling, 1940-1944
- Archief van de gevangenis van Oudenaarde - Lees meer
- Archief van de gevangenis van Turnhout, 1795-1987
- Archief van de gevangenis van Vilvoorde, 1776-1871
Brussel
- Archief van gevangenissen van Brussel. Opsluitingsregisters, 1692-1847
- Archief van de gevangenis van Sint-Gillis, 1885-1991
- Archief van de gevangenis van Sint-Gillis. Antropologische dienst, 1920-1957
- Archief van de gevangenis van Sint-Gillis. Duits Bureau, 1914-1918
- Archief van de gevangenis van Sint-Gillis. Opsluitingsregisters, 1914-1916
- Archief van de gevangenis van Vorst. Antropologische dienst, 1910-1959
- Archief van de gevangenis van Vorst. Opsluitingsregisters, 1914-1918
- Archief van de gevangenis van Vorst. Psychiatrische annex, 1922-1976
Wallonië
- Archief van de gevangenis van Bergen, 1791-1987
- Archief van de gevangenis van Charleroi, 1805-1991
- Archief van de gevangenis van Dinant, 1827-1995
- Archief van de gevangenis van Doornik, 1821-1975
- Archief van de gevangenis van Hoei, 1815-1991
- Archief van de gevangenis van Hoei. Duitse gevangenisregisters van de in de ‘Zitadelle’ opgesloten Belgen, 1941-1944
- Archief van de gevangenis van Luik (Saint-Léonard à Lantin), 1796-2012
- Archief van de gevangenis van Marche-en-Famenne, 1816-1947
- Archief van de gevangenis van Namen, 1816-2009
- Archief van de gevangenis van Neufchâteau, 1800-1935
- Archief van de gevangenis van Verviers, 1816-1988
Ontdek meer op Facebook
- Over sociale strijd, analfabetisme en Van Gogh (2023)
- Opgepast! Deze prenten kunnen de verbeelding prikkelen (2023)
- 100 jaar detentie in Oudenaarde en cinema in de gevangenis (2022)
- Een dievenkar? (2022)
- Cyrille, een 4-jarige getuige (2022)
- Schoolverzuim? Twee dagen gevangenis! (2022)
- Oudenaarde, een gevangenis voor ‘geesteszwakken’. Het verhaal van Louis (2022)
- Drama in de koers: het verhaal van de wielrenners Gerard en Louis (2022)
Help mee en word vrijwilliger!
Update pagina: 2 februari 2023