Van overheid naar privé: geschiedenis van een spaarinstelling  

De ASLK ontstond door het samenvoegen van twee financiële instellingen die waren opgericht door de Belgische overheid in 1850, namelijk de Spaarkas en de Lijfrentekas. De ASLK werd gesticht op 16 maart 1865 om de levensomstandigheden van de arbeidsklasse te verbeteren door het sparen te promoten (onder meer via de scholen). De ASLK maakte gebruik van de loketten van de Nationale Bank en later van de Post om in heel het land haar netwerk uit te bouwen.  

Toen de instelling succes kende, breidde ze al vlug haar activiteiten uit naar de verzekeringssector en het hypothecair krediet. Tegelijk voerde ze heel wat opdrachten uit voor de Staat.  

Tijdens het interbellum kon de ASLK verder doorgroeien dankzij het feit dat ze een quasi-monopolie had op de spaartegoeden. Ook de Lijfrentekas kende een aanzienlijke groei en zag haar aantal leden toenemen van 1.610.000 in 1913 naar 2.186.000 in 1925. Op sociaal gebied werd overlegd tussen de directie van de ASLK en de vakbonden om een speciaal personeelsstatuut uit te werken.

In de jaren onmiddellijk na de oorlog werkte de instelling mee aan het tot stand komen van de wetten De Taeye (1948) en Brunfaut (1949), die moesten zorgen dat er een oplossing werd gevonden voor het tekort aan huisvesting. Vanaf de jaren 1960 begon de ASLK evenwel de concurrentie te voelen van privéspaarkassen. Ze was verplicht zich aan te passen, opende nieuwe kantoren en bood een volledig productgamma aan. In 1980 werd de ASLK een bank en verzekeraar van de overheid en ging ze de internationale toer op.  

In 1993 werd de helft van het kapitaal van ASLK-bank en ASLK-verzekeringen op vraag van de Staat verkocht aan de Fortis-groep. Vijf jaar later verwierf Fortis de Generale Bank. Beide banken smolten samen om de Fortis Bank te vormen (1999), die in 2009 werd overgekocht door de Groep BNP Paribas.

490 strekkende meter archief  

Het archief van de ASLK, vandaag zo’n 490 strekkende meter, werd in 1998-1999 ingezameld en vervolgens geïnventariseerd door medewerkers van de VVBA (Vereniging voor de valorisatie van bedrijfsarchieven). Het bestand bevat archief van de beheersorganen en talrijke stukken over de werkzaamheden van diensten zoals de Lijfrentekas, de Spaarkas en de Verzekeringskas. Het archief geeft ook informatie over sociale woningen, landbouwcoöperaties, agentschappen en de woonkredieten die werden aangeboden door de ASLK.   

Talrijke economische onderwerpen (evolutie van het sparen, financiering van de industrie, privatisering van parastatalen, opkomst van nieuwe bankproducten) kunnen worden bestudeerd aan de hand van dit archiefbestand. Tevens kunnen onderzoekers er analyses mee documenteren in de sociale sfeer (verhoging van de levensstandaard, strijd tegen verkrotting, syndicalisme, enz.), over sociologie (positie van de vrouw op het werk, beeldvorming over de vrouw in de samenleving, hiërarchische beginselen van een arbeidsstructuur), over politiek en zelfs over bouwkunde, aangezien het archief ook unieke collecties plattegronden bevat waarvan de oudste teruggaan tot het eind van de 19de eeuw.

De inventaris 

Naast de gratis versie van de inventaris in pdf-vorm is er een papieren versie te koop in het Algemeen Rijksarchief of in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. Bestellen kan via publicat@arch.be.

BRION René, HENDRICK Annette, MEYER Marie en MOREAU Jean-Louis, Inventaire des archives de la Caisse Générale d’Épargne et de Retraite (CGER), de CGER-Holding, CGER-Banque, CGER-Assurances et d’organismes gérés ou absorbés par la CGER (1850-2002), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier nr. 53, publicatie nr. 6391, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, € 60,00 (+ eventuele verzendingskosten).