Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu
Onthaal    >    Online aanbod    >    Archieven online    >    Vroegmoderne tijd

Vroegmoderne tijd

Kleine letters  Normale letters  Grote letters

Zowel de centrale, regionale als lokale instellingen hebben bijzonder rijke archieven nagelaten uit de vroegmoderne tijd. Typisch voor deze periode zijn registers: archiefbestanddelen in boekvorm waarin documenten of gegevens (m.b.t. inkomsten, personen, enz.) werden opgetekend. Vele van deze reeksen registers zijn enkel formeel beschreven (type document en datering), maar bevatten bijzonder veel informatie over personen, plaatsen en onderwerpen die in de inventaris niet genoemd worden.

Omdat de cesuur met de Middeleeuwen soms moeilijk te trekken is, neem je best ook een kijkje bij het overzicht van middeleeuwse bronnen die online staan.

 

Vergeet je niet te registreren om de beelden online te kunnen raadplegen.

Klik hier voor een volledig overzicht van alle gedigitaliseerde archieven uit de vroegmoderne tijd die online raadpleegbaar zijn.

Vragen en tips

Archief van de Raad van Beroerten (1567-1576)

Het integraal gedigitaliseerde archief van deze uitzonderingsrechtbank, in 1567 opgericht door de hertog van Alva om de verantwoordelijken voor de Beeldenstorm te straffen, bevat een schat aan informatie over de beginjaren van de Opstand.  Zowel de processtukken als de dossiers inzake verbeurdverklaringen zijn geografisch geordend, wat het zoeken aanzienlijk vergemakkelijkt.

Penningkohieren in het archief van de Audiëntie (1569-1574)

Voor honderden dorpen in de Spaanse Nederlanden zijn er gedetailleerde belastingaanslagen uit de bewogen opstandsjaren bewaard. De kwaliteit van de informatie verschilt van dorp tot dorp en een aantal documenten zijn beschadigd, maar met een beetje geluk laten deze penningkohieren toe om een momentopname te maken van een dorp ca. 1570. De documenten zijn per regio geordend (zie de inventaris p. 84-89).

Consulten van de Geheime Raad van de Nederlanden (1621-1702)

Als hoogste regeringsorgaan speelde de Geheime Raad een cruciale rol in alle staatszaken. Zijn adviezen in talloze dossiers resulteerden in consulten die aan de vorst of zijn vertegenwoordigers werden voorgelegd. De onderwerpen die daarin aan bod komen, variëren van klachten over wantoestanden tot genadeverzoeken en benoemingen. Voor de periode 1621-1646 bestaat er een gedetailleerde toegang.

Vonnisboeken van de Grote Raad van Mechelen (1475-1794)

De Grote Raad van de Nederlanden te Mechelen was eeuwenlang het hoogste rechtscollege van de (zuidelijke) Nederlanden. De registers met dicta (vonnissen) bevatten de neerslag van de duizenden rechtszaken die door het hof behandeld werden. Meestal ging het om zaken in beroep die eerst al voor een provinciale justitieraad of een andere rechtbank gelopen hadden.

Vonnisboeken van de Raad van Vlaanderen (14de-18de eeuw)

De ruggengraat van het archief van de Raad van Vlaanderen, de justitieraad van het gelijknamige graafschap, bestaat uit honderden vonnisboeken, resolutieboeken en ‘registers van criminele examens’). In de resolutieboeken (1580-1785, nrs. 164-170) werden de beslissingen (resoluties) van de raadsheren m.b.t. de algemene werking van de Raad  opgetekend. De reeks vonnisboeken, die teruggaat tot de veertiende eeuw, bevat de teksten van de sententies van de raad (1370-1649, nrs. 2327-2605). In de registers van criminele examens tenslotte vind je duizenden verslagen van verhoren in het kader van strafzaken (1570-1793, nrs. 8557-8596). 

Inschrijvingsregisters, rekeningen en acta van de oude universiteit Leuven (15de-18de eeuw)

Het archief van de oude universiteit van Leuven, eeuwenlang de enige instelling voor hoger onderwijs in de Zuidelijke Nederlanden, leent zich bijzonder goed tot onderzoek naar studenten- en professorencarrières. Niet alleen de matrikels (inschrijvingsregisters), maar ook de rekeningen van de ontvanger van de universiteit en van de pedellen van de faculteiten vormen in dat verband bijzonder interessant bronnenmateriaal.  In de databank ‘zoeken naar personen’ vind je alle namen die in de inschrijvingsregisters vermeld worden. Dat vormt een goed vertrekpunt voor meer gericht onderzoek in andere archiefreeksen. De zoekwijzer helpt je op weg, ook in de belangrijke reeks acta universitatis, met daarin de verslagen van de vergaderingen van het universiteitsbestuur en de acta facultatis, met de verslagen van de faculteitsbesturen.

Poortersboeken, wezerijregisters en akten en contracten uit Kortrijk

Kortrijkse wezerijregisters (1403-1796)

Deze reeks van 175 boeken bevat documenten over het toezicht van het stadsbestuur op het goederenbeheer door de voogden van wezen (nrs. 1-170, 175-179). De bekende "Parckemynen index" (nr. 171-173) ontsluit de inhoud van de weesregisters voor de periode 1501-1793. Deze bronnenreeks is van groot belang voor Kortrijk en voor de omliggende dorpen uit de gelijknamige kasselrij.

Kortrijkse poortersboeken (1413-1796)

In deze registers werden tussen 1413 en 1796 de namen van nieuwe binnen- en buitenpoorters genoteerd. Kortrijk had de grootste buitenpoorterij van Vlaanderen. Niet alleen voor de stad, maar ook voor haar wijde omgeving, is dit een belangrijke genealogische bron.

Kortrijkse akten en contracten (1438-1796)

De “akten en contracten”, geregistreerd in de schepenregisters van de stad, bevatten afschriften of samenvattingen van allerlei overeenkomsten tussen particulieren. Deze privaatrechtelijke akten, ook “wettelijke passeringen” genoemd, hebben betrekking op schuldbekentenissen, huwelijkscontracten, borgstellingen, verkopen, giften, overdrachten van renten, en overeenkomsten allerhande.

Brabantse volkstellingen (17de-18de eeuw)

De volkstellingen van 1666, 1686, 1709 en 1754 in het archief van het Officie-Fiscaal van de Raad van Brabant zijn voor de geschiedenis van de demografie en voor de familiegeschiedenis in het oude hertogdom Brabant cruciale bronnen. Vooral de telling van 1754, die voor Brussel moet worden aangevuld met de nrs. 409-410 van de Staten van Brabant, geeft bijzonder veel informatie over de bevolking en de beroepsstructuur.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement