Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Archieven over de Eerste Wereldoorlog die worden bewaard in het Rijksarchief

Kleine letters  Normale letters  Grote letters

Het Rijksarchief draagt via het ontsluiten, digitaliseren en valoriseren van bijzonder rijke, diverse WOI-archieven bij tot een beter begrip van de Eerste Wereldoorlog en de impact ervan op de samenleving. Op deze pagina vind je de belangrijkste bestanden op een rijtje. Wees welkom in onze leeszalen om de archieven in kwestie te raadplegen!

100 jaar Wapenstilstand

In het kader van de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van de Groote Oorlog kon je in november 2018 op de Facebook-pagina van het Rijksarchief kennismaken met diverse aspecten van dit gruwelijke conflict. De verschillende Rijksarchieven selecteerden elk een WOI-archiefstuk uit hun collectie. En we vroegen ons publiek te stemmen op het document dat hen het meest intrigeerde.

Het volledige overzicht van de stukken (en hun historische context) vind je hier.

Algemeen Rijksarchief

Het Algemeen Rijksarchief is de erfgenaam van het ‘Oorlogsarchief’, dat vanaf 1919 archieven en documentatie inzamelde over de Eerste Wereldoorlog. Bijgevolg beschikt het Algemeen Rijksarchief over een reeks uiterst belangrijke archiefbestanden over de Groote Oorlog. De belangrijkste bestanden zijn:

Archieven die online raadpleegbaar zijn:

Archief van het Koninklijk Paleis

  • Archief van het Kabinet van koning Albert I (1909-1934)
  • Archief van het Secretariaat van koning Albert I en koningin Elisabeth (1914-1924)
  • Archief van het Secretariaat van koningin Elisabeth (1900-1965)
  • Archief van het Departement van de Grootmaarschalk van het Hof (koning Albert I) (1909-1914 en 1918-1934)
  • Archief van het Privé-secretariaat van koning Albert I (1909-1965)
  • Archief van het Privé-secretariaat van koningin Elisabeth (1909-1965)

Rijksarchief te Antwerpen-Beveren

  • Archief van de provincie Antwerpen. Verzameling Eerste Wereldoorlog.
  • Archief van de Rechtbank van Eerste Aanleg van Antwerpen, Activisten (EA Antwerpen C Activisten).
  • Archief van de Rechtbanken van Oorlogsschade van Antwerpen, Mechelen en Turnhout.
  • Archief van het Nationaal Comité voor Hulp en Voeding provincie Antwerpen.
  • Archief van het Sekwester (Parket van de procureur des Konings Antwerpen, Ministerie van Financiën en Bedrijfsdossiers) WO I Antwerpen.
  • Gevangenisarchieven van Antwerpen, Mechelen, Turnhout.
  • Archief van het Provinciaal Raadplegingsbureel voor Teringlijders, afdeling Berchem.
  • Archief van de Vereniging Volksopbeuring, afdeling Mechelen.
  • Archief van het Koninklijk Atheneum van Antwerpen.
  • Lokale archiefvormers: Het Rijksarchief Antwerpen-Beveren bewaart hedendaags archief van heel wat gemeenten, maar vaak tot hooguit 1914. Specifieke documenten betreffende WO I zijn voorhanden voor Aartselaar, Beerse, Boom, Bouwel, Dessel, Itegem, Kessel, Niel, Noorderwijk, Olen, Vorselaar, Vosselaar, Vremde, Wechelderzande en Weert.

Rijksarchief te Brugge

  • Verzameling Brugse tekstaffiches, 1914-1919.
  • Vonnisregisters van de rechtbanken voor oorlogsschade te Brugge, te Ieper en te Veurne.

Rijksarchief te Gent

  • Oost-Vlaamse gemeentearchieven waarin archieven van Duitse overheden en stukken met betrekking tot de Duitse bezetting terug te vinden zijn: Appels, Appelterre-Eichem, Baardegem, Bottelare, Burst, Deinze, Deurle, Elene, Erembodegem, Gijzegem, Godveerdegem, Grotenberge, Hansbeke, Hillegem, Knesselare, Lochristi, Lokeren, Maldegem, Massemen, Meldert, Melsele, Moerbeke-Waas, Munte, Nederhasselt, Ninove, Ressegem, Ronsele, Sint-Blasius-Boekel, Sint-Gillis-Waas, Sint-Jan-in-Eremo, Sint-Margriete, Sint-Pauwels, Sleidinge, Vosselare, Zeveren en Zonnegem.
  • Archief van het Provinciaal Hulp- en Voedingscomité Oost-Vlaanderen.
  • Archief van het Gewestelijk Hulp-en Voedingscomité Gent-Stad.
  • Archief van het Hof voor oorlogsschade Gent en van de rechtbanken van oorlogsschade Gent, Dendermonde en Oudenaarde.
  • Archief van de strafinrichtingen Gent, Oudenaarde en Dendermonde.
  • Archief van het Hof van Assisen Oost-Vlaanderen (activisme).
  • Archief van de Correctionele rechtbanken Gent, Oudenaarde en Dendermonde (activisme).
  • Archief van het Parket van de procureur des Konings Dendermonde (onderzoek naar oorlogsmisdaden).
  • Archief van het Parket van de procureur des Konings Oudenaarde (oorlogsschade, sekwester).
  • Archief van de Krijgsraad en krijgsauditoraat Gent (Oost- en West-Vlaanderen).
  • Archief van lokale archiefvormers van de gerechtelijke arrondissementen Dendermonde en Oudenaarde.

Rijksarchief te Hasselt

Rijksarchief te Kortrijk

  • Archief van de Rechtbank voor Oorlogsschade te Kortrijk (1919-1927), met minuten van vonnissen en akten van beroep inzake schadeloosstelling voor het vroegere gerechtelijke arrondissement Kortrijk (zowel de toekenning van vergoedingen voor materiële schade, als de schadeloosstelling van burgerslachtoffers).
  • Gemeentearchieven: bekendmakingen van de Duitse overheid of stukken betreffende opeisingen en de vluchtelingen- en voedselproblematiek.
  • Parochiearchieven: liber memorialis, waarin de pastoor vaak nauwgezet bijhield wat er in zijn parochie gebeurde tijdens WOI.
  • Archief van de familie Descantons de Montblanc: persoonlijke aantekeningen en documentatie m.b.t. WOI.

Rijksarchief te Aarlen

  • Archief Balbeur (1.300 foto’s van Léglise, omstreeks 1910-1920) (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Archief Sylvain Noël (350 foto’s’ van de streek van Neufchâteau, Marbais, Namoussart, jaren 1920) (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Archief Tjienke Dagnelie (foto’s van Bertrix uit de jaren 1900-1920, door fotograaf Louis Lenzen, met oorlogsalbum) (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Archief van de afdeling Arlon-Virton van het Nationaal Werk voor Oorlogsinvaliden (kamp Holzminden in 1917, bevrijding van Aarlen in 1918) (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Archief van de plaatselijke afdeling van Aarlen van het nationaal Hulp- en Voedingscomité (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Archief van de rechtbank van oorlogsschade van het arrondissement Aarlen  (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Archief van de rechtbank voor oorlogsschade van het arrondissement Neufchâteau (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Kreischef Aarlen, Burgercommissarissen, Etappekommandantur Aarlen (enkele losse documenten) (onuitgegeven inventaris beschikbaar in de leeszaal).
  • Archief van het kabinet van de gouverneur.
  • Archief van  het provinciebestuur van Luxemburg, reeks Gemeentegebouwen (inventaris AEA 052: Inventaire des archives de l'administration provinciale du Luxembourg. Série des bâtiments communaux (1825-1988) / Tamara Bister, Vincent Pirlot en Christophe Piron).
  • Archief van  het provinciebestuur van Luxemburg , reeks Buurtspoorwegen (inventaire publié AEA 030/2 : Inventaris van het archief van  het provinciebestuur van Luxemburg. Reeks : Buurtspoorwegen (1874 - 1961) / C. Van Leeuw).
  • Archief van het assisenhof van Luxemburg, reeks Zaken betreffende de Eerste Wereldoorlog (zonder inventaris).
  • Archief van de Rechtbank van Eerste Aanleg van Aarlen (zonder inventaris).
  • Archief van de Rechtbank van Eerste Aanleg van Neufchâteau (Inventaris AEA 061/1 tot 4: PIRLOT Vincent: Inventaire des archives du tribunal de première instance de Neufchâteau (algemeen, burgerlijke rechtbank, correctionele rechtbank en jeugdrechtbank) (1796) 1800-1973).
  • Parketten van Aarlen (zonder inventaris).
  • Parketten van Neufchâteau (inventaris AEA 055 : PIRLOT Vincent: Inventaire des archives du parquet près le tribunal de première instance de Neufchâteau (1796) 1800-1987, 2007).
  • Gemeentearchief.
  • Archief betreffende houtvesterij en toezicht door Waters en Bossen (gepubliceerde en onuitgegeven inventarissen).
  • Archief Paul Reuter (zonder inventaris).
  • Archief van de familie Poncelet (onuitgegeven inventaris AEA 040: HANNICK Pierre, Inventaire des archives de la famille Poncelet, 1978).
  • Archief van de familie Jeanty (zonder inventaris).
  • Archief Charles Gaspar (zonder inventaris).
  • Archief van de familie Hollenfeltz (zonder inventaris).
  • Parochiearchief (gepubliceerde inventarissen en onuitgegeven aanvullingen).
  • Collectie affiches van de Eerste Wereldoorlog (zonder inventaris).
  • Pers: Les Nouvelles.
  • Archief van het Hulp- en Voedingscomité van de provincie Luxemburg (1914-1919) (inventarisatie in voorbereiding).
  • Archief van de rechtbank voor Oorlogsschade te Marche-en-Famenne (1919-1926).
  • Archief van de klokkengieterij Causard-Slegers te Tellin (productie van nieuwe klokken ter vervanging van deze die tijdens de vijandelijkheden werden vernield).
  • Archief Josée Lambin (1914-1968), verpleegster bij de hulpdienst van Saint-Hubert.
  • Gemeentearchief: Dochamps, Halma, Hives, Humain, Limerlé, On, Rendeux, Waha, enz.
  • Archief van kerkfabrieken: Liber status animarum van de parochie Fronville, etc.

Rijksarchief te Bergen

Rijksarchief te Eupen

Rijksarchief te Louvain-la-Neuve

Rijksarchief te Luik

  • Archief van het Belgisch Inlichtingsbureel voor krijgsgevangenen en geïnterneerden, bureel van Luik (inventaris in voorbereiding).
  • Archief van het Comité d’Entente des groupements patriotiques van de provincie Luik.
  • Archief van het Hulp- en Voedingscomité van de provincie Luik .
  • Archief van de Bevoorradingsintercommunale van de provincie Luik.
  • Archief van het kabinet van de gouverneur van de provincie Luik: Nationale Erkenning (Eerste Wereldoorlog, 1916-1922 (17 nummers).
  • Gemeentearchief: Baelen, Bas-Oha, Gohé, La Reid, Limbourg, Neuville-sous-Huy, Olne, Ombret-Rausa, Tihange, Ville-en-Hesbaye, Vaux-et-Borset, Welkenraedt.
  • Archief van de Société Cockerill Sambre (Groep Arcelor), site van Seraing.
  • Archief van de Glasblazerijen van Aigremont.
  • Archief van de Société anonyme métallurgique d’Espérance-Longdoz.
  • Archief van Duitse ondernemingen die na de oorlog van 1914-1918 onder sekwester werden geplaatst.
  • Archief van de gevangenis van Verviers.
  • Archief van de gevangenis van Saint-Léonard.
  • Archief van de gevangenis van Hoei.

Rijksarchief te Namen

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement