Na de Tweede Wereldoorlog is de Centrale dienst voor Oorlogsmisdaden bij het Auditoraat-generaal belast met de vervolging van onderdanen van vijandige staten die oorlogsmisdaden gepleegd hebben op het Belgische grondgebied of tegen Belgen in het buitenland. Het archief van deze dienst, bewaard in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier, is nu ontsloten voor onderzoek.
Het archief van de Centrale dienst bestaat uit drie grote delen. Naast meer algemene stukken die de werking van de dienst documenteren (o.a. briefwisseling) zijn vooral de stukken met betrekking tot de voorbereidingen van de processen tegen enkele kopstukken van het bezettingsbestuur en de Duitse politiediensten (onder meer Alexander von Falkenhausen, Eggert Reeder en Constantin Canaris) van belang.
Het meest in het oog springend echter is het derde en meest omvangrijke deel van het archief. Dat bevat de meer dan 6.400 individuele dossiers waarin het Auditoraat-generaal de inlichtingen klasseerde over personen (veelal Duitsers) die verdacht werden van oorlogsmisdaden. Hoewel de inhoud en omvang van deze persoonsdossiers sterk varieert, kunnen ze toch een belangrijke bron vormen voor historisch onderzoek en dan met name lokaal historisch onderzoek. Misschien bevat de reeks wel een dossier op de naam van een lokale Kommandant of Duitse agenten van de SIPO-SD?
Minder omvangrijk, maar eveneens van groot historisch belang, is een tweede reeks van zo’n 200 dossiers waar de Centrale dienst de binnengekomen informatie in onderbracht over tal van kampen, gevangenissen en andere strafinrichtingen. ‘Bijzonder’ vooral is dat het voornamelijk getuigenissen van politieke gevangenen betreft over de gebeurtenissen in de kampen en de verantwoordelijken aldaar.
In die zin is het archief van de Centrale dienst voor Oorlogsmisdaden bij het Auditoraat-generaal – en bij uitbreiding ook de archieven van de militaire rechtscolleges die betrokken zijn bij de repressie na Wereldoorlog II – niet alleen zeer geschikt voor het zogenaamde ‘daderonderzoek’, maar ook voor onderzoek naar de slachtoffers van het Naziregime.
Opgelet! Raadpleging van het archief van de Centrale Dienst voor Oorlogsmisdaden bij het Auditoraat-generaal vereist de schriftelijke toelating van het College van procureurs-generaal. Meer informatie over de raadplegingsmodaliteiten is hier terug te vinden.
De inventaris
De inventaris, alleen elektronisch beschikbaar, is online raadpleegbaar via onderstaande links.
NAERT Jan, Inventaris van het archief van de Centrale Dienst voor Oorlogsmisdaden bij het Auditoraat-generaal bij het Militair Gerechtshof (1944-1951), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier nr. 62, publicatie nr. 6428, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023.
