Tijdens de Franse Revolutie werden kerkelijke goederen genationaliseerd en geveild. Het Rijksarchief Bergen bewaart 467 affiches van die openbare veilingen. Ze werden gedigitaliseerd en zijn nu raadpleegbaar in onze online zoekomgeving. Een nieuwe inventaris ontsluit deze 22 meter archief van het Bestuur voor nationale goederen voor onderzoek.
De ruïnes van de abdij van Aulne in Gozée, de site van de Sint-Denijsabdij van Broqueroie bij Bergen of de toren van de abdijkerk van Cambron, die vandaag in Pairi Daiza staat: het zijn allemaal bouwkundige getuigen van de rijkdom van de Henegouwse abdijen uit het ancien régime. De pracht en praal van die instellingen verging toen hun goederen werden genationaliseerd en geveild. De Nationale Conventie stemde op 1 oktober 1795 immers de aanhechting van de Zuidelijke Nederlanden en het Land van Luik bij Frankrijk.
Als gevolg van deze verkopen werd de Kerk ontdaan van haar landbezit, ten gunste van nieuwe eigenaren uit de opkomende burgerij.
Vandaag vind je in Henegouwse dorpen en steden nog overal gebouwen (abdijhoeves, pastorieën, kloosters, molens, enz.) en gronden die oorspronkelijk kerkelijk bezit waren en die tussen 1795 en 1813 openbaar werden geveild.
Het Rijksarchief Bergen bewaart de verslagen met de toewijzing van die goederen. Daarin vind je een zeer nauwkeurige beschrijving van de gebouwen op het ogenblik van hun verkoop, evenals de namen van de kopers. Je kan ermee aan de slag om onderzoek te doen naar de beladen geschiedenis van dit vastgoed.
Ontdek meer online
Het Rijksarchief heeft alle 467 affiches van de veilingen van de nationale goederen in het departement Jemappes (dat grosso modo overeenstemt met de huidige provincie Henegouwen) gedigitaliseerd. Door hun groot formaat en de vele raadplegingen waren ze broos geworden. Vandaag kan je ze bekijken via onze online zoekomgeving. Zo vermijden we dat deze stukken verdere schade oplopen door raadpleging in de leeszaal. Ook de inventaris is uiteraard online raadpleegbaar.
De inventaris
De gedetailleerde inventaris vermeldt elk artikel uit de 467 affiches met een apart inventarisnummer. Voordien was er slechts een inventarisnummer per affiche, waarbij alle artikels die op een bepaalde datum geveild werden, gebundeld werden. Om een opzoeking te doen naar bijvoorbeeld de goederen van een abdij moest je diverse repertoria doornemen, die ook nog eens moeilijk toegankelijk waren. Vandaag kan je een full-text opzoeking doen in de online inventaris om terug te vinden waar de goederen van een bepaalde abdij vermeld staan en kan je de betrokken artikels vervolgens gericht opvragen in de leeszaal.
Naast de gratis online inventaris is er ook een papieren versie van de inventaris te koop in het Rijksarchief Bergen of in de boetiek van het Algemeen Rijksarchief. Bestellen kan via publicat@arch.be
NIEBES Pierre-Jean, VANLEYNSEELE Stéphane, Inventaire des archives de l’Administration des Domaines nationaux : Affiches de vente des biens nationaux (1795-1813, reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 196, publicatie nr. 6389, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, € 20,00 (+ eventuele verzendingskosten).
- De inventaris online raadplegen
- De inventaris downloaden als PDF
- Lijst van kerkelijke instellingen die worden vermeld
Ontdek meer
- Inventaris van het officiële drukwerk uit de Franse tijd verschenen
- De archieven van de karmelietessen van Mont-sur-Marchienne, Brugelette, Zinnik en Bergen
- De Sint-Pietersabdij van Lobbes tijdens de Middeleeuwen
- Inventaris van de archieven van de verkoop van nationale goederen in Brabant
- Kaarten bij de aanplakbiljetten voor de verkoop van nationale goederen
