Geschiedenis en structuur van Winterhulp in het Leuvense

Hoewel vanuit Duitse hoek werd aangedrongen op een drieledige structuur (Vlaanderen, Wallonië, Brussel), werd aan Belgische zijde gekozen voor een nationale indeling. De zetel van het Centraal Uitvoerend Comité werd ingericht te Brussel, terwijl er in de provincies en gemeenten respectievelijk provinciale en plaatselijke comités kwamen. De enige uitzondering hierop was de provincie Brabant: om de toepassing van de taalwet te garanderen, zouden hier in plaats van één provinciaal comité drie arrondissementscomités (Leuven, Brussel en Nijvel) worden ingericht. Zij verschilden echter in niets van de provinciale comités.

Het arrondissementscomité Leuven was werkzaam in het arrondissement Leuven, dat aanvankelijk 119 gemeenten telde, met in elke gemeente een plaatselijk comité. Vier van deze plaatselijke comités waren Franstalig: L’Ecluse, Neerheylissem, Opheylissem en Zétrud-Lumay. Omdat deze administratief echter veel werk vergden, zouden ze vanaf 1 maart 1943 onder het arrondissement Nijvel ressorteren. Het toezicht van het arrondissementscomité op de werking van de plaatselijke comités verklaart de aanwezigheid in het archief van verscheidene onderwerpsmappen per gemeente. Slechts van een 14-tal plaatselijke comités is overigens archief bewaard gebleven.

De inventaris

Tijdens het academiejaar 2014-2015 startte Agata Dierick in het kader van de stage van de interuniversitaire opleiding Master na Master in de archivistiek  met de inventarisatie van dit archief. Het daaropvolgende jaar werd deze inventarisatie nog verder verfijnd. De nieuwe inventaris beschrijft ongeveer 35 strekkende meter archief.

De ordening van het archief van het arrondissementscomité is gebaseerd op de organisatiestructuur, die uit verschillende diensten bestond. In de organisatie was evenwel een afdeling terug te vinden die geen dienst was: de vereffening. Het gaat om stukken die betrekking hebben op de verschillende fasen van de vereffening en die als dusdanig geen aansluiting vonden bij de andere diensten: een restbestand, kortom.

De inventaris is te koop in het Rijksarchief te Leuven, in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan besteld worden via publicat@arch.be. Hij kan ook gratis worden gedownload via deze link of door op de titel te klikken in onderstaande referentie.

• Agata DIERICK, Inventaris van het archief van Winterhulp (Arrondissementscomité Leuven en Plaatselijke Comités arrondissement Leuven) (1940–1949), Inventarissen Rijksarchief te Leuven nr. 75, publicatienr. 5718, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, € 6,00 (+ eventuele verzendingskosten)

Mogelijkheden voor onderzoek?

Het archief van Winterhulp-Leuven leent zich uitstekend voor onderzoek naar aspecten van liefdadigheid, armoedebestrijding, voedseldistributie, enz.

Het biedt uiteraard ook inzichten in de werking van Winterhulp op lokaal niveau.