Rijksarchief in België

België beschikt over een unieke reeks registers met bevolkingsstatistieken over de periode 1841-1976. Nergens in Europa zijn er zulke oude, gedetailleerde bevolkingscijfers beschikbaar. In 2001 kwamen de registers in het Rijksarchief terecht. Ze werden integraal gedigitaliseerd, ontsloten via een databank en zopas online gezet. Lees meer

Begin februari 2016 ontdekte één van onze lezers in het Rijksarchief te Gent heel toevallig een testament van Maria Pypelinckx, de moeder van … Peter Paul Rubens! Na raadpleging van de specialisten van het Centrum Rubenianum kon de vondst naar waarde worden geschat: het testament bevat geen opzienbarende nieuwigheden, maar vult de familiegeschiedenis van Rubens wel mooi aan. Lees meer

Studente geschiedenis Diane Staelens kampeerde enkele maanden in het Rijksarchief te Brussel (Anderlecht) om interneringsdossiers te bestuderen in functie van haar eindverhandeling. Lees zelf hoe onze nieuwe Lezer van de Maand de archiefmicrobe klaar en duidelijk te pakken heeft!

Eind augustus 2015 ging www.cartesius.be online. Duizenden oude kaarten en luchtfoto's werden zo met een muisklik toegankelijk. Meer dan 100.000 unieke bezoekers raadpleegden intussen de website, een groot succes. Uit de collectie van het Rijksarchief zijn via Cartesius een 4000-tal kaarten te raadplegen: een aantal dat blijft aangroeien.

Onlangs werd ook één van onze cartografische topstukken, het kaartboek van de abdij van Averbode, raadpleegbaar via Cartesius. Dit prachtige kaartboek uit 1650-1680 geeft de goederen van de abdij weer, maar is ook doorspekt met interessante figuratieve elementen. Zo wordt bv. op het kaartblad m.b.t. Rukkelingen-Loon het tragische lot van een vader en een zoon afgebeeld: in 1662 overvallen en vermoord. Lees meer over Cartesius

Hendrik Reynecke uit Kaapstad, Zuid-Afrika, kwam na vijf jaar speurwerk het vreemdelingendossier van zijn overgrootvader Joseph op het spoor, die in de jaren 1920 in Brussel verbleef. Joseph overleed toen zijn dochter Joan – de grootmoeder van Hendrik – amper twee jaar oud was. In het vreemdelingendossier, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, bleek tot verbazing van heel de familie een pasfoto van Joseph te zitten. Een prachtig (archief)verhaal, in Hendriks eigen woorden. Lees meer

Het onderzoeksproject The Great War from Below bestudeert de maatschappelijke impact van de Eerste Wereldoorlog via onderzoek naar drie groepen in de samenleving: oud-strijders, verzetsstrijders en collaborateurs, en dwangarbeiders (gedeporteerden en niet-gedeporteerden). Deze laatste groep vormt het onderwerp van de doctoraatsverhandeling die Arnaud Charon in het Algemeen Rijksarchief voorbereidt. Arnaud bestudeert de deportaties die de Duitse bezetter vanaf de herfst 1916 organiseerde om beschikbare werkkrachten in te zetten in Duitsland of achter de frontlijn. Benieuwd welke archieven hij daarvoor gebruikt? Bekijk zijn projectfilm.

Wil u als eerste op de hoogte zijn van nieuwe filmpjes van het Rijksarchief? Abonneer u op het YouTube-kanaal van het Rijksarchief!

• Nieuw project: 'Burgerlijke stand - Sart-Lez-Spa' - Bekijk de gegevens
• Update: 'Parochieregisters Huwelijksakten - West-Vlaanderen' - Bekijk de gegevens
• Update: 'Parochieregisters Doopakten - West-Vlaanderen' - Bekijk de gegevens

Het CegeSoma of Studiecentrum Oorlog en Maatschappij, dat sinds begin 2016 deel uitmaakt van het Rijksarchief, is het Belgische kenniscentrum voor de geschiedenis van de conflicten van de 20ste eeuw, in het bijzonder de twee wereldoorlogen. Het verricht onderzoek, doet aan publiekswerking en bewaart archief en documentatie.

Wilt u naast de algemene nieuwsbrief van het Rijksarchief voortaan ook de nieuwsbrief van het CegeSoma ontvangen? Meld u hier aan.

Het Rijksarchief steunt als federale wetenschappelijke instelling in hoofdzaak op overheidsdotaties. Dat deze dotaties stelselmatig afnemen, is geen geheim. Daar staat tegenover dat de omvang van het archief dat we bewaren jaar na jaar blijft aangroeien. De jaarcijfers 2015 zijn gekend: alleen al vorig jaar kwam er 14 km archief bij. Begin januari 2016 stond onze teller op ruim 315 km beheerd archief.

Waarom is investeren in archief een blijvende noodzaak, meer dan ooit? Omdat mensen en ook de samenleving niet zonder geheugen kunnen. Omdat archieven cultuurhistorische waarde hebben. Maar ook omdat archief juridische bewijskracht kan hebben, mensen zekerheid kan bieden, mensen ter verantwoording kan roepen… en dus verregaande gevolgen kan hebben voor mens en maatschappij. Steun het Rijksarchief en doe een gift!

• 16 april 2016 / Rijksarchief te Bergen
  Studienamiddag over de verering van Sint-Vincentius en Sint-Waltrudis
  
  
• 20 april 2016 / CegeSoma
  Lezing over Oorlogskinderen: wanneer conflict leven verwekt
  
  
• 24 april 2016 / Rijksarchief te Brugge, Hasselt, Kortrijk en/of Leuven
  Kussen in de kerk, mirakels en trouwen in het archief: Vlaamse Rijksarchieven op Erfgoeddag
  
  
• 26 april 2016 / FARO, i.s.m. CegeSoma
  Studiedag: De Eerste Wereldoorlog in 2018 en daarna!?
  
  
• 23 mei 2016 / CegeSoma
  Onderzoek? Niet enkel voor academische onderzoekers! Ontmoetingsdag ‘geassocieerde onderzoekers'
  
  
• 23 - 24 mei 2016 / Rijksarchief te Luik
  Internationaal colloquium over de geschiedenis van het hertogdom Limburg en de Landen van Overmaas
  
  
• 10 juni 2016 / Rijksarchief te Saint-Hubert
  Studiedag + Tentoonstelling - Charles-Ferdinand Nothomb: een staatsman, een tijdperk
  

• Studie over de oprichting en ontbinding van het bisdom Eupen-Malmedy (1921-1925)
  Krachtens het Verdrag van Versailles werden in 1920 de arrondissementen (Landkreis) Eupen en Malmedy na een volksraadpleging afgestaan aan het Koninkrijk België. Deel acht van onze publicatiereeks over Duitstalig België is gewijd aan de kerkelijke integratie in het bisdom Luik van deze twee arrondissementen, die voorheen tot het aartsbisdom Keulen behoorden. Lees meer
  
  
• Inventaris van het dienstplichtarchief van Luik gepubliceerd
  Het dienstplichtarchief van de stad Luik uit de periode 1780-1890 bevat lijsten met geboortedata, registers van de mannen die werden opgeroepen voor dienstplicht per lottrekking, registers van mannen die uitstel van dienstplicht verkregen, enz. Dankzij een nieuwe inventaris is dit dienstplichtarchief voortaan toegankelijk voor onderzoek. Lees meer
  
  
• Gemeentearchief van Vorst ontsloten voor de periode 1804-1984
  Archieven van gemeenten bieden zeer interessante gegevens voor de lokale geschiedenis. Jammer genoeg werden (en worden!) sommige lokale archieven verwaarloosd, en is heel wat historisch patrimonium verloren gegaan. In Vorst werd enkele jaren geleden een kentering ingezet, waarvan de publicatie van de inventaris van het gemeentearchief het levende bewijs vormt! Lees meer
  
  
• Nieuwe inventaris van de Raad van Brabant: processen van particulieren, 1771-1796
  Archivarissen van het Rijksarchief zijn samen met enthousiaste vrijwilligers al jaren bezig met de ontsluiting van de procesdossiers van de Raad van Brabant. Hun jongste vrucht is een inventaris die ruim 3.000 procesdossiers van particulieren beschrijft. De processen schetsen een zeer levendig beeld van het dagelijks leven in late 18de eeuw, maar ook voor macro-onderzoek naar de Brabantse Omwenteling bevatten ze een schat aan informatie. Lees meer