In het recente nummer, dat verkrijgbaar is bij het Rijksarchief Luik, staan volgende zes artikels.  

Hommage aan Franz Bierlaire (Vincent GENIN)

Franz Bierlaire overleed op 12 november 2023. Over een periode van meer dan 40 jaar was hij achtereenvolgens student, onderzoeker, assistent, lector, hoofddocent en tenslotte professor emeritus van de Universiteit van Luik. Hij werd vooral gewaardeerd voor zijn onnavolgbare kennis van het werk van Erasmus, voor zijn expertise over de geschiedenis van het boekwezen en als expert in opvoedingsaangelegenheden.   

Het draagbaar reliekschrijn van Andenne: onderzoek naar de historiek van Roomse reliekschrijnen in Andenne, met een passage via Nijvel (7de-8ste eeuw) (Guillaume WYMMERSCH)

Het draagbaar reliekschrijn van Andenne, ontdekt in 1909, is onderwerp geweest van talrijke studies, waarvan de recentste het dateren in de eerste helft van de 8ste eeuw. Op dat ogenblik waren er in Europa een tiental draagbare reliekschrijnen uit dezelfde periode gekend. Het exemplaar van Andenne is bijzonder omdat het zijn relikwieën en hun identificaties nog had, waarvan negen nog leesbaar waren en voor het overgrote deel in verband konden worden gebracht met Roomse heiligen.

Het huidige onderzoek is gebaseerd op een herinterpretatie van drie quasi even oude geschreven bronnen die tot dusver een beetje werden veronachtzaamd, namelijk een brief van paus Martinus I aan bisschop Amand van Maastricht (verstuurd omstreeks 649-650), de Vita prima Gertrudis (ca 670) en de Virtutes Gertrudis (ca 700). Een vergelijking tussen deze drie bronnen onthult een samenhangend schema over de weg die de relieken in het schrijn van Andenne hebben afgelegd. Het merendeel van de waardevolle Roomse gebeenten zou door de paus zijn verstuurd op vraag van Amand en/of van Gertrude, dochter van Pepijn I en abdis van Nijvel in het midden van de 7de eeuw, dus kort na de stichting van de abdij in 648-649. Abdis Agnes van Nijvel schonk ze vervolgens aan de abdij van Andenne die omstreeks 692 werd gesticht door Begga, de zus van Gertrude. Het reliekschrijn dateert dus uit de eerste helft van de 8ste eeuw, maar de inhoud ervan werd iets eerder, in de tweede helft van de 7de eeuw, ingezameld door de Pepijnse abdijen van Nijvel en Andenne.

Samenwerking of rivaliteit? Giften tussen kanunniken en jezuïeten in Luik (16de - 17de eeuw) (Emile THONAR)

De relaties tussen de Luikse seculiere en reguliere clerus werden lange tijd als conflictueus voorgesteld.  Dit artikel wil dit veronderstelde antagonisme in vraag stellen en focust zich op de banden tussen het college van de Waalse jezuïeten van Luik en de kanunniken van de kathedraal en de kapittelkerken van de stad. Beide gemeenschappen zijn uitstekende voorbeelden omdat ze een belangrijke stempel hebben gedrukt op de Luikse samenleving. Hun relatie wordt bestudeerd door te kijken naar giften van geld en boeken. Die analyse kan worden gemaakt dankzij diverse bronnen zoals registers met giften en rentes, testamenten en de ex dono die in gedrukte boeken werden aangebracht. De nauwgezette analyse van de schenkingen maakt gebruik van het theoretisch kader van de historische sociologie van de gift, die stelt dat rekening moet worden gehouden met de betekenis die de historische actoren aan hun handelingen gaven. Het gebaar van schenkingen krijgt zo opnieuw zijn diepgang als sociale bindingsfactor. Het artikel geeft de complexiteit en de nuances weer van de relaties tussen jezuïeten en kanunniken. Zo maakt het komaf met het beeld van rivaliteit dat hen lang werd toebedeeld.  

Émile Banning (1836-1898), van Luik naar de uitbouw van een Belgische buitenlandpolitiek (Vincent GENIN)

Émile Banning (1836-1898) werd soms bestempeld als het “geweten” van het België van de 19de eeuw. Vandaag is hij nagenoeg vergeten. Hij was een hoge ambtenaar, een dossiervreter, een uiterst bezonnen subtiele man, een geboren Luikenaar die naar Brussel ging om er een carrière uit te bouwen. Meer dan dertig jaar lang was hij archivaris bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Maar hij was bovenal een adviseur die gehoord werd door de regering en het koninklijk paleis voor al wat het buitenlandbeleid, internationale crisissen of Congolese aangelegenheden aanging. Dit artikel wil op basis van een aantal onuitgegeven  documenten, die soms dateren van na zijn dood, nagaan wat aan hem “Luiks” of “nationaal patriottisch” was. Bovenal wil het onderzoeken hoe hij de regeringskringen van een neutraal land dat geneigd was zich op zichzelf en zijn binnenlandse aangelegenheden terug te plooien kon warm maken voor een buitenlands beleid.  

Marguerite de Laveleye (1859-1942), eigenzinnig humanitair (Michel DUMOULIN)

Marguerite de Laveleye (1859-1942) is de dochter van één van de meest bekende intellectuelen van haar tijd. Maar in tegenstelling tot een aantal categorieke uitlatingen die over haar gedaan worden, is ze uiteraard niet alleen de dochter van haar beroemde vader of “origineel en een beetje excentriek”. Ze was protestante, meertalig, een uitmuntende muzikante en een doorwinterd sportster. Ze bleef vrijgezel en behoorde tot de betere Luikse liberale burgerij. Marguerite de Laveleye was niet alleen een talentvol aquarelschilderes. In navolging van haar vader én van haar moeder heeft ze vaak een sociale strijd geleverd met als rode draad de plaats en de rol die vrouwen innemen wanneer ze zich willen verzetten tegen oorlog, alcoholverslaving of andere gevaren zoals het souteneurschap, waaraan meisjes uit volkse milieus en zonder opleiding ten prooi vielen. De studie, gebaseerd op talrijke onuitgegeven bronnen, wil ondanks een aantal hiaten aantonen hoe nuttig het kan zijn om onderzoek te voeren over een vrouw waarvan niet alleen maar sprake was in de mondaine rubrieken van de kranten van die tijd.  

In memoriam Jean Hoyoux (1915-2006) (Franz BIERLAIRE †)

Biografische nota over historicus Jean Hoyoux (1915-2006), die zich verdiepte in de geschiedenis van het humanisme en van Luik en omgeving.  

Praktische info over het tijdschrift

De Revue d’Histoire liégeoise is een geïllustreerd wetenschappelijk tijdschrift over de geschiedenis van Luik van de middeleeuwen tot de 20ste eeuw. Het bevat originele artikels, een overzicht van recente eindwerken en een wetenschappelijke agenda. Er verschijnt één nummer per jaar. De RHLg wordt uitgegeven  door het Centre liégeois de documentation archivistique (vzw CELIDA) met medewerking van het Rijksarchief.

De Revue d’Histoire liégeoise is te koop voor € 20,00 bij het Rijksarchief Luik of kan besteld worden via celida@arch.be (+ € 7,00 verzendingskosten). Ook  nr. 2 en nr. 3 zijn nog verkrijgbaar.

Wil je ook een tekst inzenden voor het tijdschrift? Stuur dan een mailtje naar Laetizia Puccio of Bernard Wilkin.