Al te vaak verdwijnen de archieven van privaatrechtelijke organisaties of verenigingen met sociaal of cultureel oogmerk in de vuilbak. Zo gaat de geschiedenis van vrijwilligers die een belangrijke rol hebben gespeeld in het verenigingsleven van ons land verloren. Door haar archief toe te vertrouwen aan het Algemeen Rijksarchief redde de Koninklijke Maatschappij voor Kinderbescherming niet alleen haar eigen geheugen, maar ook de geschiedenis van honderden kinderen waarvoor ze instond.
De Koninklijke Maatschappij voor Kinderbescherming (KMKB) is één van de oudste verenigingen voor kinderbijstand van ons land. Ze werd opgericht in 1892 onder de veelzeggende naam “Maatschappij voor bescherming van kindermartelaars”, lang vóór in 1912 de eerste wet op de kinderbescherming werd gestemd. Onder leiding van enkele filantropen plaatste ze een groot aantal kinderen die in gevaar verkeerden bij opvanggezinnen en richtte vervolgens ook kostscholen op. In de loop der jaren verving de KMKB haar landbouwschool voor jongens en huishoudschool voor meisjes door het Pensionaat Jules Lejeune in Wezembeek-Oppem en Pensionaat Henri Jaspar in Watermaal-Bosvoorde.
Het archief van de Maatschappij geeft een inkijk in de evolutie van de Jeugdbescherming in de loop van de 20ste eeuw. Een paternalistische visie die voortkwam uit liefdadigheid evolueerde naar een benadering waarbinnen de ontwikkeling van het kind of de jongere centraal staat. Over de eerste werkingsjaren van de Maatschappij is niet veel documentatie bewaard, maar een groot aantal dossiers van kinderen waarvoor gezorgd werd zijn wél gevrijwaard gebleven. Ze geven inzicht in de werking van de bijstand die hen gedurende meer dan een eeuw werd verleend. Zo vormen deze dossiers een waardevolle bron van informatie voor sommige kinderen zelf. Het archief reikt hen essentiële stukken aan om hun individuele verhaal te reconstrueren. Door het archief toe te vertrouwen aan het Algemeen Rijksarchief en er zo voor te zorgen dat het bewaard blijft voor toekomstige generaties heeft de Koninklijke Maatschappij voor Kinderbescherming haar bestaansreden in zekere zin herbevestigd: kinderen en jongeren in moeilijkheden helpen om beter te kunnen opgroeien.
Archief ouder dan honderd jaar is vrij raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief. De raadplegingsvoorwaarden voor archief van minder dan 100 jaar oud staan vermeld op bladzijde 11 van de inventaris.
De inventaris
Je kan de inventaris gratis downloaden. De integratie van de inventaris in onze online zoekomgeving volgt binnenkort.
MOONS Adrien, Inventaire des archives de la Société Royale Protectrice de l'Enfance (1892-2007), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 703, publicatie nr. 6372, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023.
