Het Algemeen Rijksarchief heeft een studie gepubliceerd over de zegelafgietsels van de schepenen van Namen (13de-14de eeuw), als hulde aan Albert Huart. Deze heraldicus doorzocht het archief van het graafschap van Namen uit het ancien régime en beschreef alle zegels die hij terugvond. René Laurent vervolledigt in deze nieuwe studie uit 2023 de aantekeningen van Huart. Het werk bevat beschrijvingen van en verwijzingen naar alle afgietsels die verband houden met de schepenen van Namen tot het jaar 1629.
Zegelkundige René Laurent publiceerde veelvuldig over zijn sigillografisch onderzoek. Hij bestudeerde de zegels van de hertogen en hertoginnen van Namen, van de hertogelijke oorkonden, van abdijen, kloosters en priorijen.
In zijn nieuwe publicatie brengt René Laurent hulde aan Albert Huart (1882-1964), die het archief van het graafschap van Namen uit het ancien régime doorzocht en alle zegels die hij erin terugvond nauwkeurig beschreef. De collectie notities van Albert Huart, eerder ondergebracht in het archief van de Raad van Adel, is voortaan raadpleegbaar in het Rijksarchief Namen. Het bestand bestaat uit twee delen. Het eerste deel – 150 katernen genummerd van I tot CL – beschrijft alle zegels per archiefbestand. Het tweede deel geeft een alfabetische ordening van alle namen die voorkomen in het eerste deel, in totaal 21.229 bladzijden.
In 1905-1907 publiceerde Albert Huart, in bijlage bij de studie van H. de Radiguès de Chennevière over de schepenen van Namen, tekeningen van de schilden op de zegels van de schepenen, maar zonder beschrijving, zonder datum en enkel met vermelding van de naam van het archiefbestand waarin hij de afdruk had gevonden. Hij wou een “wapenregister” van de schepenen van Namen samenstellen. Het is overigens onder die titel dat hij aan het eind van zijn leven (in 1961) een vijftigtal verbeteringen aanbrengt bij de tekeningen die hij in 1905-1907 publiceerde.
René Laurent vervolledigt in zijn studie de tekeningen van Huart. Zijn onderzoek spitst zich toe op de zegels – de enige authentieke weergave van de wapenschilden – en laat andere, soms twijfelachtige, bronnen zoals wapenboeken en kunstwerken terzijde. Zijn werk bevat beschrijvingen van en verwijzingen naar alle afgietsels die verband houden met de schepenen van Namen tot het jaar 1629, datum van het laatste afgietsel. De beschrijvingen zijn gebaseerd op onderzoek dat van 1967 tot 1972 werd gevoerd naar de zegels van het voormalige graafschap Namen tot het midden van de 15de eeuw, aangevuld met studies van afgietsels van na 1450 en met de notities van Albert Huart. De originele zegels, die aan de basis lagen van de tekeningen van Albert Huart, werden teruggevonden in diverse archiefbestanden.
De foto’s van de zegelafgietsels die worden bewaard in het Algemeen Rijksarchief zijn online raadpleegbaar. Zo krijg je een idee van de stijlevolutie van de etsers, die hun hoogtepunt kenden in de 14de eeuw. Het schild, dat oorspronkelijk veelal in het midden van zegels werd geplaatst, werd in de loop der tijd steeds meer omgeven door kwabornamenten en vlechtwerk. Tijdens de 15de eeuw was het vaak gekanteld en voorzien van een helm met lamberkijnen (nabootsingen van een draperie in guirlandevorm) en een grote verscheidenheid aan figuren.
De analyse die René Laurent maakte van de oorkondenschatten van Namen laat toe vast te stellen dat een Naamse schepen hetzelfde zegel gebruikte wanneer hij optrad als leenman of als schepen van een ander hof (Feix, Jambes, Neuville, Notre-Dame, Saint-Aubain, enz.).
De publicatie
De studie is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan worden besteld via publicat@arch.be.
LAURENT René, Les moulages de sceaux des échevins de Namur (XIIIe-XVIIe s.) et le travail de l’héraldiste Albert Huart (1882-1964), reeks Studia nr. 171, publicatie nr. 6349, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, € 6,00 (+ eventuele verzendingskosten).