Enkele jaren geleden werd het archief van de kathedraal en Sint-Jacobskerk van Antwerpen overgebracht naar het Rijksarchief. De verbouwing van het Rijksarchief Antwerpen zorgde voor vertraging, maar het inventarisatiewerk komt onder stoom!
Kathedraal: registers, processen, gronden in Zeeuws- en West-Vlaanderen en kaarten
De inventaris van de registers van de kathedraal staat sinds kort online. Deze verzameling ontsluit de registers van het kapittel, de kapelanen, de kanunniken van de 2de stichting, de kerkfabriek, parochie en broederschappen. Uitgebreide reeksen rekeningen maken het mogelijk om de financiële geschiedenis van de kathedraal te reconstrueren van de 15de tot de late 18de eeuw.
Of zoek je liever in de ‘dood- of lijkboeken’ naar wie in de kerk werd begraven? De rijkelijk geïllustreerde broederschapsregisters zijn vaak echte kunstwerkjes, die op termijn worden gedigitaliseerd.
Het kapittel en de kerkfabriek van de Antwerpse kathedraal waren rijk en machtig. Het beheer van hun goederen, de inkomsten uit tienden, de benoemingen van een legertje pastoors (in kerken onder het gezag van de kathedraal), kosters, beiaardiers, muziekmeesters en zangers gaf vaak aanleiding tot conflicten die werden uitgevochten voor verschillende rechtbanken. De dossiers van deze zaken vormden een aparte reeks die nu ook is ontsloten. Ze illustreren mooi de machtsverhoudingen in het Antwerpse kerkelijke landschap van het ancien régime. En ja, ook in oud archief doen we vaak nog verassende vondsten. Bij de herinventarisering werden zo 24 dossiers terug gevonden die in de loop der eeuwen waren zoekgeraakt.
Een deel van de bezittingen van de Antwerpse kathedraal lag tot in Zeeuws- en West-Vlaanderen. Deze poldergronden waren geschonken door de aartshertogen Albrecht en Isabella en de Spaanse koning Filips IV. Het archief over het beheer van deze ‘Austrische polder’ (bij Axel) en ‘de Moeren’ (bij Veurne) vormt een aparte reeks.
Recent verscheen ook de inventaris van de kaartenverzameling van de kathedraal van Antwerpen.
Sint-Jacobs: oud archief van kerkfabriek, parochie, broederschappen en kapittel
Het rijke oud archief van de Sint-Jacobskerk komt met een nieuwe inventaris eveneens opnieuw in de kijker. De parochie werd opgericht in 1477, maar het archief gaat terug tot de 14de eeuw. De bouwgeschiedenis van de kerk, de decoratie en stoffering worden mooi gedocumenteerd. Samen met de kathedraal was Sint-Jacobs dé kerk van de Antwerpse elites uit de 17de en 18de eeuw. Rubens werd er begraven, samen met vele andere prominenten.
Archieven van kerken geven niet alleen informatie over clerici, ook vele leken waren betrokken bij de werking. De stukken over fundaties (met misvieringen voor het zielenheil van de stichter), kapelanieën, prebenden en broederschappen geven zo de talrijke giften weer van honderden personen uit Antwerpse, Spaanse en Portugese koopliedenfamilies. De vele testamenten, stukken over begrafenissen en grafkelders vormen mooie bronnen voor de familiegeschiedenis. En ook bij Sint-Jacobs: vele rekeningen, procesdossiers, stukken over personeel en prachtige broederschapsregisters!
Ontdek alle inventarissen in AGATHA
- Inventaris van het archief van Onze-Lieve-Vrouwekapittel en -kathedraal te Antwerpen. Verzameling Registers, 14de-20ste eeuw
- Inventaris van de procesdossiers en stukken in verband met processen bewaard in het archief van de kathedraal van Antwerpen ('Capsa Litium'), 1467-1794
- Inventaris van het archief inzake beheer van de kathedraal van Antwerpen van gronden in Zeeuws- en West-Vlaanderen, geschonken door Albrecht en Isabella en Filips III ('Capsa Alberti et Isabellae')
- Archief van Onze-Lieve-Vrouwekapittel en -kathedraal te Antwerpen. Verzameling Kaarten
- Inventaris van het archief van de kerk en het kapittel van Sint-Jacobs in Antwerpen, oud archief, 14de-20ste eeuw (vnl. 1479-1797)
