Tijdens het interbellum kende ons land al aanzienlijk meer nieuwkomers dan emigranten. In de naoorlogse periode echter nam de migratiestroom nog grotere proporties aan. Het migratiebeleid van de overheid na 1945 bepaalde in grote mate het uitzicht van de huidige samenleving. Het historisch onderzoek naar de naoorlogse migratie zit de laatste jaren in de lift, een tendens die gepaard gaat met de ontsluiting van nieuwe archiefbronnen. Studies over migratiegeschiedenis zijn gebaat bij een systematische analyse van dit bronnenmateriaal om de complexiteit van dit beladen thema goed te begrijpen.

Het afgelopen jaar leek het onderwerp “migratiegeschiedenis” even ondergesneeuwd door de gezondheidscrisis, maar sinds enkele maanden is het terug van (nooit echt) weggeweest. Canvas zond de afgelopen weken de zesdelige reeks Kinderen van de Migratie uit, over de impact van de naoorlogse arbeidsmigratie naar ons land. De reeks steunde in belangrijke mate op het onderzoek dat Tom Naegels de afgelopen jaren voerde voor zijn pas verschenen publicatie Nieuw België. Uiteraard vormden diverse bestanden bewaard door het Rijksarchief een ankerpunt: archieven van de vreemdelingenadministratie, de Kanselarij van de Eerste Minister en de Federatie van de Belgische mijnpatroons, om er slechts enkele te noemen.

Naast professionele onderzoekers of historici doen ook genealogen en rechtzoekende burgers in toenemende mate beroep op migratiearchieven. Blikvanger is hier de bijzonder omvangrijke reeks individuele vreemdelingendossiers van de voormalige Vreemdelingenpolitie, de voorloper van de Dienst Vreemdelingenzaken. Momenteel bewaart het Algemeen Rijksarchief meer dan twee miljoen dossiers die samen zeven kilometer in beslag nemen. Het zal niet verbazen dat deze papiermassa tot de meest geraadpleegde archieven van de instelling behoort. Voorjaar 2021 mochten we zelfs de makers van het tv-programma Erfgenaam Gezocht tot ons leeszaalpubliek rekenen. Wie op zoek gaat naar rechthebbenden van personen met migratieroots kan immers niet om deze archiefbron heen.

Tegelijk werkt het Rijksarchief verder aan de optimalisering van de toegankelijkheid van deze archiefbronnen voor onderzoek. De alfabetische naamindex van de dossiers geopend in de 19de eeuw is reeds verwerkt in de zoekmotor Zoeken naar Personen en een YouTube tutorial toont hoe een vreemdelingendossier eenvoudig kan worden opgezocht. Zopas ging ook een onderzoeksproject van start over vrouwelijke vluchtelingen en uitgewezenen in de jaren 1920-1960. In het voorjaar van 2022 wil het Rijksarchief ten slotte een studiedag wijden aan onderzoek en bronnen over het naoorlogse migratiebeleid. Het thema migratie zal dus niet gauw van de agenda verdwijnen.