Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Het archief van Winterhulp in de provincie Henegouwen (1940-1947)

Texte petit  Texte normal  Texte grand
16/04/2021 - Onderzoek - Inventarisatie - Publicaties - Rijksarchief te Bergen

Het archief van het Provinciaal Comité van Winterhulp voor de provincie Henegouwen (en van de lokale afdelingen) vormt een eersterangsbron voor het bestuderen van het dagelijks leven en de sociale omstandigheden van de bevolking van Henegouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu dit archief geïnventariseerd is, liggen tal van onderzoeksmogelijkheden open.

Winterhulp werd op 29 oktober 1940 opgericht door het Comité van secretarissen-generaal, met instemming van het Duits militair bezettingsbestuur, uit vrees dat voedselproblemen zouden kunnen leiden tot spanningen en onrust. Winterhulp bleef de hele bezetting actief en zelfs nog een tijdje na de bevrijding.

De organisatie had drie opdrachten: hulpmiddelen van allerlei aard inzamelen en zorgen dat deze uitgedeeld werden, op basis van een principe van bijstand; aan armen en misdeelden materiële en morele steun verlenen om hun lot te verbeteren; en de inspanningen en actiemiddelen van publieke en private liefdadigheidsinitiatieven coördineren en versterken.

Winterhulp ging over tot massale distributie van steenkool en melk, zorgde voor soepbedeling, organiseerde volks- en schoolkantines, zamelde levensmiddelen in voor krijgsgevangenen, organiseerde vakanties voor kinderen, enz. De steun van Winterhulp was in theorie niet gratis. Wie ervan wilde genieten, moest rantsoeneringszegels indienen en een deel bijbetalen in functie van het inkomen. De financiële middelen kwamen uit de schatkist, maar ook van solidariteitsbijdragen van privépersonen, inhoudingen op de winsten van ondernemingen, giften, tombola’s, winst uit diverse evenementen en feestelijkheden en in beslag genomen goederen.  

Aan de top stond een uitvoerend comité met zetel in Brussel, gevestigd in de gebouwen van het ministerie van Volksgezondheid. Provinciale comités fungeerden als tussenschakels op het terrein. Het provinciaal comité van Henegouwen werd geleid door een directiecomité en was opgedeeld in zeven departementen (inspectie en controle, propaganda, financiën, kleding, bevoorrading, verdeling, geneeskunde en hygiëne). In heel wat steden en dorpen werden ook plaatselijke comités opgericht.  

Met het archief dat in deze inventaris beschreven wordt, kan een analyse worden gemaakt van de hulp die werd verdeeld, van de aandacht die werd besteed aan bepaalde bevolkingsgroepen (kinderen, gevangenen, ouderen), of van de deelname van de bevolking en van ondernemingen aan de financiering van dit liefdadigheidswerk. Ook andere thema’s kunnen aan de hand van dit archief onderzocht worden, zoals het in beslag nemen van goederen, fraude, de verplichte tewerkstelling of de propaganda die door de organisatie gevoerd werd. De documenten laten het tot slot toe een analyse te maken van de werking van het provinciaal comité en van de relaties ervan met plaatselijke comités, met het centraal uitvoerend comité en met andere organismen, zoals vakantiekolonies of openluchtcentra.

De inventaris

De inventaris is in papieren versie voor € 10,00 te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief, in het Rijksarchief Bergen, of kan besteld worden via publicat@arch.be. Je kan de inventaris ook gratis downloaden in pdf-formaat via onze webshop.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement