Procesdossiers uit de vroegmoderne periode zijn een erg rijke bron, die veel prijs geeft over het dagelijks leven van onze voorouders. Tussen de 15de en de 18de eeuw was de Raad van Brabant de belangrijkste rechtbank in het Hertogdom Brabant (huidige provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en Brussel) en de “Landen van Overmaas” (een gebied dat vandaag overeenkomt met een deel van de huidige provincie Luik, de Voerstreek, delen van de Oostkantons, Nederlands-Limburg en Noordrijn-Westfalen in Duitsland).
In het Rijksarchief te Brussel wordt sinds tien jaar hard gewerkt om dit rijke erfgoed te ontsluiten voor het publiek. Recent verschenen vijf nieuwe inventarissen, zowel op papier als online. Het gaat om 1.354 pagina’s, die 10.600 procesdossiers beschrijven en samen 323,5 meter archief ontsluiten.
Vijf nieuwe inventarissen
U wil de inventarissen (gratis) online raadplegen, via onze zoekrobot? Klik op de titel in onderstaande beschrijvingen. Als u een papieren versie verkiest, kan u terecht in onze webshop voor meer info. Bestellen kan via publicat@arch.be.
1. Paul Behets, Harald Deceulaer en Bert Tops, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, processen van de adel, 1496-1722 (vnl. 1651-1690).
Deze dossiers werpen een nieuw licht op de volgende aspecten van de adel in de tweede helft van de 17de eeuw: patrimonium, familiale strategieën, levensstijl, en relatie met de centrale overheid. De lokale geschiedenis van talloze dorpen komt erin aan bod. Conflicten over het onderhoud van dijken, wegen of waterlopen geven boeiende inzichten in de geschiedenis van het landschap. Met de eerder verschenen inventaris van de processen van de adel uit 1511-1650 zijn nu bijna alle procesdossiers van de adel uit de 17de eeuw ontsloten. Deze inventaris kwam mede tot stand dankzij de financiële steun van de Stichting de Moffarts.
2. Tom Bervoets, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, processen van de clerus, 1672-1758 (vnl. 1700-1749)
3. Paul Behets, Xavier Duquenne, inleiding en eindredactie Harald Deceulaer, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, processen van de clerus, 1749-1795
In deze twee inventarissen worden alle procesdossiers ontsloten van clerici en kerkelijke instellingen voor de Raad van Brabant in de 18de eeuw. De processen handelen grotendeels over de bouw of herstellingen van kerken en pastorieën, het inkomen van de parochieclerus, of de tienden. Dossiers die betrekking hebben op de controle van kerkrekeningen, de benoeming van armenmeesters of de zitplaats van de dorpsheer geven van hun kant een unieke kijk op de lokale verhoudingen. Kerkelijke personen en instellingen beschikten over eeuwenoude privileges die tegen het einde van het ancien régime steeds meer in vraag werden gesteld.
4. Paul Behets en Daniel Bombois, inleiding en eindredactie Harald Deceulaer, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, processen van particulieren, 1724-1796 (vnl. 1754-1774)
De processen van particulieren zijn belangrijk voor de sociale geschiedenis en de familiegeschiedenis, zowel op het platteland als in de stad. De meeste processen hebben betrekking op transacties van roerend en onroerend goed: geld, goederen, handelswaar, belastingen, gronden, huizen, renten, pachten of huursommen. Ook over erfenissen, schulden of erelonen werd vaak geprocedeerd.
5. Harald Deceulaer, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, processen van de Staten van Limburg, Dalhem, Valkenburg en ’s-Hertogenrade, 1628-1788
De processen in deze reeks hebben in grote mate betrekking op de belastingheffing en de institutionele organisatie. De processen bevatten fundamentele en principiële debatten over machtsverhoudingen, soms ook met uitgebreide historische argumentatie. Het ging meermaals om game-changers die een beslissende invloed hadden op de sociale, politieke en juridische geschiedenis van de regio.
Eerder verschenen inventarissen van procesdossiers van de Raad van Brabant
U wil de inventarissen (gratis) online raadplegen, via onze zoekrobot? Klik op de titel in onderstaande beschrijvingen. Als u een papieren versie verkiest, kan u terecht in onze webshop voor meer info. Bestellen kan via publicat@arch.be.
-
Harald Deceulaer, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, Processen van de steden, 1596-1794
-
Harald Deceulaer, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, Processen van de gemeenten, 1600-1700
-
Paul Behets, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, van de processen van particulieren, 1477-1629
-
Harald Deceulaer en Arnold Schillings, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant. Processen van particulieren, eerste reeks, 1574-1794 (vnl. 1670-1794)
-
Paul Behets, Daniel Bombois en Harald Deceulaer, Inventaris van van het archief van de Raad van Brabant, processen van de particulieren, tweede reeks, 1771-1796 (vnl. 1775-1796)
-
Bert Tops, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, Processen van de adel, 1511-1650
- Xavier Duquenne, bewerking en inleiding Harald Deceulaer, Inventaris van het archief van de Raad van Brabant, Processen van de Staten van Brabant, 1605-1794
Op zoek naar een historische en archivistische bespreking van procesdossiers als bron?
Klik op de titel voor meer info over deze bronnencommentaar.
-
Harald Deceulaer, Sébastien Dubois & Laetizia Puccio (eds.), From Case to File! Ancien Régime Case Files and their Prospects for Historical Research, Proceedings of the Workshop held at the State Archives in Belgium (11-03-2013) = L’affaire est dans le sac! Dossiers de procès d’Ancien Régime et perspectives de recherche historique : Actes de la journée d’étude tenue aux Archives générales du Royaume (11-03-2013) = Het pleit is in den zak! Procesdossiers uit het ancien régime en hun perspectieven voor historisch onderzoek : Acta van de studiedag gehouden in het Algemeen Rijksarchief (11-03-2013), Studia 148, Brussel, Algemeen Rijksarchief, 2014.