Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Het personeel van de tijdelijke diensten na 1918

Texte petit  Texte normal  Texte grand
21/01/2016 - Inventarisatie - Publicaties - Algemeen Rijksarchief

Nadat de Duitse nederlaag een zekerheid was geworden, diep in de herfst van 1918, moest de Belgische regering nadenken over maatregelen die de gevolgen van de oorlogstoestand konden milderen. Er werden diverse diensten en administraties opgericht die zich moesten buigen over de nalatenschap van de Eerste Wereldoorlog. De personeelsdossiers van deze tijdelijke diensten zijn nu geïnventariseerd en raadpleegbaar.

Enerzijds was er de wederopbouw, anderzijds moesten de bepalingen van de vredesverdragen uitgevoerd worden. Beide doelen vroegen om een veelzijdige en grootschalige (personeels)inzet, met  vele honderden personeelsdossiers en extra administratie tot gevolg. Na de opheffing van deze tijdelijke diensten werden de personeelsdossiers in kwestie bewaard.

Om welke tijdelijke diensten gaat het?

De belangrijkste en omvangrijkste nieuwe instellingen waren de “Hoven en Rechtbanken voor Oorlogsschade”, opgericht bij Besluitwet van 23 oktober 1918. Zij moesten uitspraak doen over het herstel van de materiële en lichamelijke schade die voortkwam uit het oorlogsgeweld. Ze bepaalden het bedrag van de schadevergoeding en deden uitspraak over het eventuele hergebruik – de zogenaamde “remploi”, in die tijd vertaald als “wederbelegging” – van bepaalde eigendommen en goederen. De staatscommissarissen, verbonden aan deze rechtbanken, speelden de rol van verdediger van het algemeen belang. Zij moesten nagaan of de toegekende middelen effectief werden ingezet zoals de rechtbank en de hogere overheid het hadden bedoeld.

Naast de diensten die zich met de oorlogsschade inlieten, werden diensten belast met de uitvoering van de vredesverdragen, zoals:

  • de “gemengde scheidsrechtbanken”, voorzien tussen elk van de geallieerde landen en hun vroegere  vijanden
  • een Afrekeningsdienst  (‘Office de Vérification et de Compensation’)
  • diensten die de teruggave of compensatie van gestolen goederen (leveringen van steenkool, vee, farmaceutische producten, zaden, landbouwmaterieel, machines enz.) behandelden

De personeelsdossiers van deze tijdelijke diensten geven een beeld van de naoorlogse elite, maar ze bieden ook een zicht op de werkzaamheden van de diensten in kwestie zelf.

De raadplegingsvoorwaarden

De stukken uit dit archiefbestand zijn ouder dan 30 jaar en dus vrij raadpleegbaar. Onderzoekers dienen evenwel een verklaring op erewoord te ondertekenen waarin ze zich ertoe verplichten geen gegevens te publiceren die een schending van de persoonlijke levenssfeer zouden kunnen inhouden.

De inventaris

De inventaris is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of via publicat@arch.be. Je kan de inventaris ook gratis downloaden.

VANDEWEYER Luc, Inventaris van het archief van de Dienst voor de Vereffening van de Diensten voor Oorlogsschade : Personeelsdossiers (1917-1973), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr.  590, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015. Publicatie 5545, € 5,00 (+ eventuele verzendingskosten).

Leestip

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement