Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Het archief van de congregatie van de Dochters van het Heilig Hart van Jezus in Bergen is geïnventariseerd

Texte petit  Texte normal  Texte grand
31/03/2015 - Inventarisatie - Publicaties - Aanwinsten - Rijksarchief te Bergen

Het archief van de congregatie van de Dochters van het Heilig Hart van Jezus kwam tussen 2007 en 2011 in het Rijksarchief terecht en is intussen geïnventariseerd. De congregatie werd in 1814 gesticht in Bergen en fusioneerde in 1955 met de Congregatie van de Dochters van Maria (Paridaens) te Leuven. De Dochters van Maria-Paridaens verblijven vandaag in Beaumont. Het archief geeft onder meer duiding over de vastgoedgeschiedenis van verschillende wijken van Bergen. Het bevat ook een kroniek over de congregatie tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Het Rijksarchief te Bergen verwerft en bewaart publiekrechtelijk dat wettelijk moet worden overgedragen (zoals archief van hoven en rechtbanken, notarisarchief, archief van de registratie en de hypotheekbewaring) of dat vrijwillig in bewaring wordt gegeven (bijvoorbeeld archief van de gemeenten en OCMW’s). Maar het Rijksarchief zet ook in op privaatrechtelijk archief, zoals archief van particulieren, van families, van ondernemingen of religieuze gemeenschappen. Dit tweede type archief is uiterst belangrijk voor de geschiedschrijving, maar loopt ook het grootste risico om te worden vergeten, verspreid te geraken of zelfs vernietigd te worden. Het is vaak pas na heel wat omzwervingen dat het terecht komt bij het Rijksarchief. Zo ook in het geval van het archief van de congregatie van de Dochters van het Heilig Hart van Jezus…

In oktober 2000 bezorgde de overste van de Dochters van Maria-Paridaens van het Heilig Hart Instituut in de rue des Dominicains te Bergen oude documenten en perkamenten aan de parochie van Sainte-Waudru, die ze op 29 november 2007 op haar beurt in bewaring gaf aan het Rijksarchief te Bergen. Na overleg met de religieuze gemeenschap – die intussen verhuisd was van Bergen naar Beaumont – werd in juni 2011 nog meer archief van de congregatie overgebracht naar het Rijksarchief en werd voor al het overgedragen archief een overeenkomst van bewaargeving ondertekend.

De inventaris werpt een licht op de geschiedenis van de vereniging van devote jonge vrouwen die later een diocesane congregatie werd. Deze werd in 1814 opgericht in Bergen door Jean-Baptiste Deruesne (1751-1838) [1], deken van Sainte-Waudru, en had als opdracht in te staan voor de opvoeding van arme meisjes.

Op vraag van de nieuwe bisschop van Doornik, Mgr Gaston-Antoine Rasneur, stichtte de congregatie in 1925 in Bergen het eerste meisjescollege met Latijn-Griekse humaniora van de provincie Henegouwen. De eerste retoricadiploma’s werden uitgereikt in 1931. Het biografisch woordenboek van Bergen vermeldt in dit verband: “Voortaan kunnen deze bevoorrechte vrouwen met hun echtgenoten praten over de meesterwerken van de Griekse en Latijnse literatuur en hun zonen en dochters helpen wanneer ze zwoegen op vertalingen uit het Grieks of op Latijns thema. Omdat ze door hun studies meer “mens” zijn geworden zijn ze tegelijk ook nog meer vrouw en moeder”. [2] Het college krijgt vervolgens ook een handelsafdeling waar een diploma kan worden behaald in boekhouding, steno-dactylo en secretariaat.

De kostschool en de rechtervleugel van het gebouw van de zusters in de rue des Dominicains werden vernield toen de Duitse luchtmacht op 14 mei 1940 Bergen bombardeerde. Vier zusters kwamen om onder de brokstukken, waaronder moeder overste Marie-Alphonse Harmignie (1892-1940) [3], achterkleinnicht van de twee stichtsters van de congregatie.

In 1955 fusioneerden de zusters van het Heilig Hart met de congregatie van de Dochters van Maria –Paridaens te Leuven.

Het archief bevat ook een uiterst gedetailleerde kroniek van het klooster ten tijde van de Eerste Wereldoorlog.

Een belangrijke reeks retroakten geeft duiding over de vastgoedgeschiedenis van diverse wijken van Bergen, met name van het steegje des Baudarts in de buitenwijk Nimy en van de rue des Telliers, die later werd omgedoopt tot rue des Dominicains (omwille van de aanwezigheid van het klooster) en nadien, van 1910 tot 1977, rue Ferrer heette.

https://www.arch.be/news/images/2015-03-31_congregation-filles-sacre-coeur-mons_01_small.jpg  https://www.arch.be/news/images/2015-03-31_congregation-filles-sacre-coeur-mons_02_small.jpg

De inventaris

De inventaris is te koop in het Rijksarchief te Bergen, in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief, of kan besteld worden via publicat@arch.be. De inventaris kan ook gratis worden gedownload in pfd (zie link hieronder).

NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives de la congrégation des Filles du Sacré-Cœur de Jésus à Mons (1514 - 1998), reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 125, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
Publicatie 5449, 40 blz., € 3,00 (+ eventuele verzendingskosten).


[1] vermelding in L. HONNORÉ, R. PLISNIER, C. POUSSEUR, P. TILLY (dir.), 1000 personnalités de Mons et de la région. Dictionnaire biographique, s. l., 2015, p. 263.
[2] ‘In Memoriam Mgr Rasneu’, in Bulletin de l’Association Ste Marguerite-Marie, Pensionnat du Sacré-Cœur à Mons, april 1939-1940, p. 5.
[3] vermelding in L. HONNORÉ, R. PLISNIER, C. POUSSEUR, P. TILLY (dir.), op. cit., p. 451.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement