Eind 2009 werd negen meter archief van de priorij van Bois-Seigneur-Isaac (Ophain) overgebracht naar het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve. Het archiefbestand is bijzonder rijk aan documenten die het mogelijk maken om de hele geschiedenis van de priorij te reconstrueren, vanaf haar vestiging tot het einde van de 18de eeuw. De uitstekende staat waarin de documenten zich bevinden, getuigt van de zorg die de kanunniken van Bois-Seigneur-Isaac besteed hebben aan de bewaring ervan.
De geschiedenis van de priorij
Dit kapittel van reguliere kanunniken van de orde van Sint-Augustinus, gesticht in het begin van de 15de eeuw op basis van een bidplaats daterend uit de 11de eeuw, wijdde zich tot en met zijn opheffing in 1784 en vervolgens opnieuw vanaf 1795 aan de verering van het Heilig Bloed. Na hun verbanning uit Frankrijk in 1903 ten gevolge van de “wet-Combes” kochten en restaureerden de premonstratenzer kanunniken van Mondaye wat er nog restte van de priorij. Ze verbleven daar tot ze in 1921 de toestemming kregen om zich opnieuw in Frankrijk te vestigen. Vanaf dat moment werd de priorij overgenomen door de Norbertijnenabdij van Averbode, tot de beslissing werd genomen om de laatste kanunniken van Bois-Seigneur-Isaac over te brengen naar Averbode. Het is deze verhuis die pater Herman Janssens ertoe aanzette om de oude archieven van de priorij over te dragen aan het Rijksarchief.
De inhoud van het archief
Het bestand bevat eerst en vooral een prachtige charterverzameling, bestaande uit meerdere honderden akten uit de 14de tot en met de 18de eeuw. Enerzijds gaat het om originelen van akten opgenomen in een cartularium dat reeds bewaard werd in het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve. Anderzijds betreft het documenten waarvan nooit een afschrift is gemaakt: een onontgonnen bron.
Dankzij de bijzonder goede bewaring dragen heel veel van deze akten nog steeds hun zegel(s), gebruikt als bekrachtiging door een leenman van de graaf van Henegouwen, een lokale heer… of de paus in eigen persoon.
De kanunniken-archivarissen van Bois-Seigneur-Isaac hebben eveneens bijzondere zorg besteed aan de professieformules van de plaatselijke kanunniken, uitgesproken tussen 1416 en het einde van de 18de eeuw.
Ook de Latijnse kroniek van Bois-Seigneur-Isaac kon op de speciale belangstelling van de kanunniken rekenen. Tussen de documenten die in 2009 overgedragen werden, bevindt zich niet alleen een exemplaar van deze kroniek uit de 15de eeuw (van aantekeningen voorzien tot in de 18de eeuw), maar eveneens gedeeltelijke kopieën en vertalingen van deze tekst en een index van persoons- en plaatsnamen uit de 19de en de 20ste eeuw. Samen met deze kroniek herinnert de 16de-eeuwse Histoire du Saint-Sang et du couvent de Bois-Seigneur-Isaac aan de bijzondere verering [van het Heilig Bloed] gedurende de hele geschiedenis van de priorij en aan de mirakels die werden waargenomen. Enkele documenten behandelen ook de relieken die vereerd werden te Bois-Seigneur-Isaac.
Stukken betreffende het administratief beheer en het beheer van goederen vervolledigen het bestand. Aankopen en verkopen, ruilen, overdrachten en staten van goederen, processtukken, rekeningen enz. geven een zicht op het beheer van deze priorij, van de 15de tot de 18de eeuw.
Tenslotte wordt het bestand nog aangevuld met gedetailleerde en uiterst nauwkeurige aantekeningen betreffende de leden van deze instelling in de 19de-20ste eeuw. Op een omvangrijk kaartsysteem zijn – samen met het folionummer – alle persoonsnamen weergegeven die in het cartularium voorkomen. Ook werd een eerste aanzet gegeven tot het opstellen een analytische inventaris: in een handgeschreven repertorium werden voor de jaren 1309-1472 en 1550-1791 de akten in verband met de priorij (afkomstig uit het charterboek en het cartularium) opgetekend in chronologische volgorde. Andere mappen en katernen bevatten een groot aantal handgeschreven transcripties en vertalingen van verschillende documenten (voor het overgrote deel van oorkonden).
Andere archiefbestanden met betrekking tot de priorij Bois-Seigneur-Isaac
Een dertigtal stukken in verband met de priorij Bois-Seigneur-Isaac werden reeds eerder bewaard in het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve, met name in de verzameling Kerkelijke archieven van Waals-Brabant (“Archives ecclésiastiques du Brabant wallon”): Cartularium, XVe eeuw – Processen, 1777-1778 – Lijst van geestelijken, jaar V – Renten, 1446-1625 – Manualen, 1759-1796 – pachten en tienden, 1735-1794 – Rekeningen, 1757-1789 – Staten van goederen, inkomsten en uitgaven, 1784-jaar VI – Diverse stukken, 18de eeuw.