Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Bronnen in het Rijksarchief ontcijferd: cursusreeks oud schrift en documentanalyse

Texte petit  Texte normal  Texte grand
Van 20/04/2023 tot 01/06/2023Rijksarchief Leuven: Vaartstraat 24, 3000 LeuvenOpeningsuren:

De lessenreeks vindt plaats op de volgende donderdagvoormiddagen, telkens van​ 10u tot 12u:

  • 20 april 2023 | Inleidende sessie
  • 27 april 2023 | Notarisakten
  • 4 mei 2023 | Schepenregisters
  • 1 mei 2023 | Rekeningen
  • 25 mei 2023 | Cijns- en leenregisters
  • ​1 juni 2023 | Kerkelijke bronnen
Tarieven: Erfgoedvrijwilligers en studenten betalen € 30,00 voor de volledige cursusreeks. Andere deelnemers betalen € 90,00. Contact : laura.hemelings@historiesvzw.be - 0495 56 14 42

Iedere archivaris kan het bevestigen. Na “Wat staat daar?” volgt niet zelden de vraag “En wat betekent dat nu?”. Oude documenten zijn niet alleen moeilijk te ontcijferen, maar nog moeilijker te interpreteren. Valt het lezen met wat oefening en volharding nog wel mee, dan stelt het begrijpen en het duiden van teksten om uiteenlopende redenen heel wat meer problemen. Wij helpen je graag op weg tijdens deze zesdelige cursus (voor gevorderden) in het Rijksarchief Leuven. Het maximum aantal deelnemers is reeds bereikt, maar je kan je nog inschrijven op de wachtlijst.

Een correcte analyse van een document vereist achtergrondkennis van de institutionele of juridische context waarbinnen een bron tot stand is gebracht, van typologische en functionele kenmerken. Het interpreteren van alle gegevens, cijfers, data, munten, zegels in de juiste context is eveneens belangrijk.  

De opzet van deze lessenreeks is de deelnemers grondig kennis te laten maken met diverse bronnen uit het ancien régime (14de-18de eeuw) die in het Rijksarchief bewaard worden. De cursisten dienen te beschikken over een praktische basiskennis oud schrift.

De reeks start met een beknopt overzicht van de schriftontwikkeling, maar is verder vooral gericht op de praktijk. Inhoudelijk zal de klemtoon liggen op courante, ambtelijke teksten in de volkstaal (dus geen boekschrift, geen Latijn, wel Nederlands en eventueel Frans).

Het is uiteraard onmogelijk om binnen een beperkt tijdsbestek het ongemeen gevarieerde laatmiddeleeuwse en nieuwetijdse bronnenmateriaal integraal aan bod te laten komen. De bedoeling is wel om de deelnemers een staalkaart te presenteren van representatieve brontypes die bij archiefonderzoek veelvuldig worden aangeboord.

De klemtoon zal daarbij liggen op bronnen voor de lokale geschiedenis en de familiegeschiedenis: schepen- en notarisakten, rekeningen, cijnsregisters en leenboeken, persoonsregistratie enzovoort.

We verwachten van jou als deelnemer een actieve participatie, onder andere via groepswerk en (beperkte) individuele (huis)taken.

Deze zesdelige cursus wordt eerst in de provincie Vlaams-Brabant georganiseerd. Bij een positieve evaluatie volgen ook de andere Vlaamse provincies.

Lesgever is Michel Oosterbosch, tot aan zijn pensionering als archivaris verbonden aan het Rijksarchief Antwerpen.

Praktisch

  • De lessenreeks vindt plaats op de volgende donderdagvoormiddagen, telkens van​ 10u tot 12u in het Rijksarchief Leuven (Vaartstraat 24, 3000 Leuven):
    1. 20 april 2023 | Inleidende sessie
      Het ancien régime kende een bijzonder rijke variëteit aan archiefdocumenten. Leendenombrementen, remissiebrieven, schepenakten, enz. zijn niet alleen moeilijk leesbaar, ze moeten ook begrepen worden. Dat is de uitdaging van documentanalyse.
    2. 27 april 2023 | Notarisakten
      Notarisakten vormen een bijzonder belangrijk type documenten, dat vooral vanaf de 16de eeuw in omvang toenam. Testamenten, huwelijkscontracten, verkoopsovereenkomsten, pachtcontracten en attestaties geven een fascinerende uitkijk op de petite histoire, maar zijn omwille van hun techniciteit niet altijd even gemakkelijk te begrijpen.
    3. 4 mei 2023 | Schepenregisters
      Schepenbanken (en dorpsbesturen) waren als rechtsvoorgangers van de gemeentebesturen belangrijke archiefvormers op lokaal niveau. Vooral schepenregisters die de neerslag bevatten van diverse akten en contracten die door de schepenen werden geregistreerd, vormen een boeiende, maar veelal onbekende bron.
    4. 1 mei 2023 | Rekeningen
      Voor vele vormen van lokaal historisch onderzoek vormen rekeningen van lokale instellingen (stads-, kerk-, armentafelrekeningen, enz.) een cruciale bron. Voor een goed begrip ervan is het nodig om deze documenten in hun context te lezen.
    5. 25 mei 2023 | Cijns- en leenregisters
      Feodale documenten vormen een heel apart domein, dat – gelet op de heel specifieke achtergrond – niet altijd even gemakkelijk te begrijpen valt. Niet alleen voor plaatsnaamkunde, maar ook voor andere vormen van onderzoek zijn cijns- en leenboeken onmisbare bronnen.
    6. 1 juni 2023 | Kerkelijke bronnen
      In een samenleving die doordesemd is van het religieuze zijn kerkelijke bronnen incontournables. Dekenale visitaties en broederschapsregisters, pachtboeken van abdijen en procesdossiers over tienden zijn maar enkele van de talloze bronnen die de lokale onderzoeker probeert te doorgronden.
  • Erfgoedvrijwilligers en studenten betalen € 30,00 voor de volledige cursusreeks. Andere deelnemers betalen € 90,00. Het is de bedoeling in te schrijven voor de volledige reeks want er wordt telkens voortgebouwd op de kennis uit de vorige sessies. Tijdens de workshops ontvang je cursusmateriaal en een drankje.
  • Doelgroep? Dit is een cursusreeks voor lokale erfgoedorganisaties en individuele heemkundigen, lokale geschiedschrijvers of genealogen die reeds een basiskennis van paleografie hebben en die zich meer willen verdiepen in documentanalyse en oud schrift. Dit is dus een cursusreeks voor gevorderden. Wil je testen of je basiskennis voldoende is? Doe de test via de website van Histories!
  • Inschrijven? Inschrijven is verplicht en kan tot drie dagen voor de start van de cursusreeks via de website van Histories. Het aantal deelnemers is beperkt tot 15 en momenteel is dat aantal reeds bereikt. Je kan je hier nog inschrijven op de wachtlijst.
  • Meer informatie? Contacteer Laura Hemelings via mail of op 0495 56 14 42.
www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement