In een tijd waarin er van internet of radio nog geen sprake was, en waarin ook de kranten ten gevolge van de censuur aan banden waren gelegd, nam de overheid haar toevlucht tot affiches om met de bevolking te communiceren.

De diensten van de Duitse bevelvoerende admiraal van het Marine gebied verzonden wekelijks grote aanplakbrieven met daarop de volledige tekst van de nieuwste verordeningen. Het stadsbestuur moest er vervolgens voor zorgen dat die affiches in voldoende exemplaren werden aangeplakt, zodat alle inwoners op de hoogte zouden zijn van de nieuwste wetten en reglementen. Omdat die Duitse teksten vaak moeilijk te begrijpen waren voor de bevolking, gaf de burgemeester doorgaans enkele dagen na de publicatie van een Duitse affiche een eigen affiche uit, waarin hij de kern van de boodschap in verstaanbaar Nederlands samenvatte.

Doorheen deze affiches kan je volgen hoe mensen in Brugge vier jaar oorlog trachtten door te komen: van de nieuwsgierigheid in de eerste oorlogsdagen – toen de burgemeester de Bruggenaren moest verbieden om nog langer de troepenverplaatsingen per fiets, “motocyclette” of “automobiel” te volgen – tot de hongermaanden vlak voor de aardappeloogst in 1918. De verzameling oorlogsaffiches documenteert ook hoe allerlei producten, vooral voedingswaren, maar ook textiel, brandstof, rubber of koper, steeds zeldzamer en duurder werden. Al gauw nam de Duitse overheid de controle over de handel in deze producten over. Enkel geaccrediteerde handelaren mochten nog vee of voedingswaren opkopen en aan de winkels of slagers leveren.

De Bruggenaren vertrouwden de zaak niet helemaal en vreesden dat een deel van de oogst de Duitse oorlogsinspanning moest steunen. Bovendien waren op de zwarte markt hogere prijzen te krijgen dan in de officiële handel. Het hoeft niet te verwonderen dat er geregeld herinnerd en gedreigd moest worden opdat de door de staat geleide handel zou kunnen functioneren.

Gewassen waar voor de oorlog niemand naar omkeek, werden door de tekorten en door de ontwikkeling van nieuwe extractiemethodes opeens grondstoffen. Ook de Bruggenaren werden aangemoedigd om eikels, beukennootjes of de vruchten van de vlierbessenstruik te verzamelen, of zelfs om netels te hooien en ze gedroogd in te leveren.

De verzameling oorlogsaffiches van het Rijksarchief te Brugge overstijgt het lokale belang. De reglementen op de affiches golden immers voor de hele regio en voor de bezette kuststreek. Nu op verschillende plaatsen in de regio Brugge herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog worden gehouden, stelt het Rijksarchief te Brugge deze affiches graag ter beschikking van gemeenten die ze willen tentoonstellen.  Interesse? Neem contact op met het Rijksarchief te Brugge.

Praktisch

De tentoonstelling MEDEBURGERS! WEEST BEDAARD EN HEBT BETROUWEN! BRUGSE AFFICHES UIT OORLOGSTIJD, 1914-1918 is van 3 tot 27 maart 2015 te bezichtigen in het Rijksarchief te Brugge, tijdens de reguliere openingsuren: dinsdag tot en met vrijdag, doorlopend van 09.00u tot 16.30u.