Het archief van de Rechtbank van eerste aanleg van Antwerpen (correctionele zaken) dat tussen 1939 en 1989 aan het Rijksarchief Antwerpen/Beveren werd overgedragen, is via een nieuwe online inventaris toegankelijk gemaakt voor onderzoek. Cijfers zeggen niet alles, in dit geval echter tonen ze wél het soortelijk gewicht aan van het archiefbestand: maar liefst 426 strekkende meter archief, 41.414 archiefbeschrijvingen en een publicatie die 2.209 pagina’s telt.
De archiefwereld staat aan de vooravond van een revolutie. Op basis van vaak eeuwenoude archieven wordt op verschillende plaatsen de aanzet gegeven voor een hele nieuwe onderzoeksinfrastructuur. Door digitalisering, het werken met vrijwilligers, Citizen Science (burgerwetenschap), de toepassing van artificiële intelligentie en het creëren van doorzoekbare bestanden en databanken wordt steeds meer materiaal beschikbaar. Onderzoeksmogelijkheden worden parallel steeds ruimer. Dergelijke projecten plaatsen we centraal in deze workshop in het Algemeen Rijksarchief in Brussel. Laatste dagen om je aan te melden (tot 7 september)!
Op het slagveld van Waterloo kwamen op 18 juni 1815 minstens 10.000 soldaten om het leven. Archeologen ondervinden nochtans de grootste moeite om lichamen op te graven. In 2012 waren het er bv. slechts twee. Om dit mysterie op te helderen, werkte archivaris Bernard Wilkin, verbonden aan het Rijksarchief Luik, samen met een Duitse confrater, Robin Schäfer, en met een Britse archeoloog van de universiteit van Glasgow, Tony Pollard. Samen hebben ze in het Rijksarchief Louvain-la-Neuve onuitgegeven documenten ontdekt, naast talrijke andere bronnen waarmee kan worden aangetoond dat de gebeenten reeds vanaf 1834 werden opgegraven door landbouwers die op het voormalige slagveld actief waren. De opgegraven stoffelijke resten werden gebruikt in de suikerindustrie, waar ze werden verwerkt tot beenderkool, een belangrijk ingrediënt voor het zuiveren van het sap van vermalen en verwarmde suikerbieten. Het bericht kreeg veel aandacht in de internationale media.
Wanneer je in het ancien régime werd vervolgd voor een ernstig misdrijf (doodslag, schaking, ambtsmisbruik, enzomeer) kon je daarvoor gratie vragen aan de vorst. In de gratiebrief, de officiële akte waarmee de gratie werd verleend, staat het relaas van het misdrijf omstandig opgetekend. Via deze verhalen bieden gratiebrieven een unieke blik op alledaagse lokale geschiedenis. Het Rijksarchief bewaart duizenden gratiebrieven, maar ondanks hun uitzonderlijke historische waarde zijn ze jammer genoeg nog nauwelijks ontsloten en bestudeerd. Het PARDONS-project brengt daar verandering in en maakt gratiebrieven toegankelijk voor onderzoek door ze te digitaliseren, van metadata te voorzien en te transcriberen.
Als je een genealogische opzoeking doet, raak je soms het spoor bijster van één van je voorouders. Misschien vertrok hij of zij wel naar Congo, Burundi of Rwanda? Om dat te weten te komen, kan je nu online een nieuwe databank raadplegen met de persoonlijke dossiers van koloniale agenten en ambtenaren in Burundi, Congo en Rwanda tijdens de jaren 1885-1962.
De naoorlogse geschiedenis van het Bestuur der Volksgezondheid binnen het ministerie van Volksgezondheid is er één van organisatorische uitbreiding, met op de achtergrond een langzame internationalisering van het gezondheidsbeleid. Het Bestuur spitste zich voornamelijk toe op de medische wetenschap en de gezondheidsinspectie (eetwaren, vleeshandel, laboratoria, enz.). Vrijwilliger Marc De Win was jarenlang aan het werk bij ‘Volksgezondheid’ en zette na zijn pensionering zijn expertise in om, begeleid door archivaris Filip Strubbe, drie decennia Volksgezondheid te ontsluiten voor onderzoek.
Op 20 mei vond in Eupen de Dag van de Nieuwste Geschiedenis plaats: place to be voor Belgische historici van de hedendaagse geschiedenis. Dit jaar stond de tweejaarlijkse conferentie in het teken van het thema ‘publieksgeschiedenis’, met presentaties en discussies over de stand van zaken op dit gebied in België en Europa. Publieksgeschiedenis draait in grote lijnen om de omgang met en de valorisatie van geschiedenis buiten de academische wereld. Het spreekt vanzelf dat archieven in het algemeen en het Rijksarchief in het bijzonder daarover een belangrijke stem hebben.
De voorbije jaren werd in het Rijksarchief Brussel (Vorst) binnen het project Social Hotspots. Procesdossiers als bronnen voor de geschiedenis van de vroegmoderne Nederlanden hard gewerkt aan de inventarisatie van de archieven van de Raad van Brabant, de hoogste rechtbank in het hertogdom Brabant tijdens het ancien régime. 71 meter archief van het Officie-Fiscaal en van de procureur-generaal was vooralsnog niet ontsloten en dus onbekend voor onderzoek. Daar komt met de publicatie van twee gloednieuwe inventarissen nu verandering in.
Het onderzoeks- en valorisatieproject OUTLAW (over strafrechtelijke archieven, gevangenissen & outsiders), gefinancierd door BELSPO in het kader van het onderzoeksprogramma BRAIN-be 2.0, is een samenwerking tussen het Rijksarchief, UGent en Histories vzw, maar kan ook jouw hulp gebruiken! OUTLAW is op zoek naar vrijwilligers om de gegevens van ongeveer 150.000 gevangenen in te voeren in een databank. Het gaat om veroordeelde mannen en vrouwen die in de 19de en het begin van de 20ste eeuw hun straf uitzaten in één van de vele Belgische gevangenissen.
Ecolo-Groen heeft in de Kamer een wetsvoorstel ingediend om algemene regels vast te leggen voor de declassificatie van geclassificeerde documenten. Het wetsvoorstel werd medeondertekend door de andere meerderheidspartijen. Het betekent een stap in de goede richting, in de richting van een efficiënt beheer van geclassificeerd archief: grotere transparantie van de beslissingen van overheden en politici, lagere infrastructuurkosten en betere onderzoeksmogelijkheden. Het wetsvoorstel beantwoordt eveneens aan een belangrijk element uit het regeerakkoord inzake het beheer van ons archivalisch erfgoed.
