Tijdens de zomer van 2021 vertrouwde het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) meerdere reeksen meteorologische waarnemingen en voorspellingen toe aan het Algemeen Rijksarchief. De oudste documenten gaan terug tot 1877. Bij het afsluiten van de COP-26-vergadering in Glasgow werd nog maar eens duidelijk hoe belangrijk het is dat de geschiedenis van het klimaat wordt onderzocht. Door archief over het klimaat te bewaren, wordt de weg geëffend voor een beter inzicht in toekomstige klimatologische evoluties.
In 1876 publiceerde de Koninklijke Sterrenwacht van België haar eerste meteorologische berichtgeving. In die context begon ze ook een grote documentenreeks aan te leggen met de waarnemingen die werden gedaan door observatoren overal te lande. Het betreft gegevens over temperatuur, regenval en windkracht die ook vandaag nog zeer belangrijk blijken. Ze maken het immers mogelijk het klimaat op lange termijn te onderzoeken en zo de weermodellen te verfijnen.
Vanuit het besef dat het belangrijk is dat deze gegevens worden gevrijwaard, hebben het Algemeen Rijksarchief en het Koninklijk Meteorologisch Instituut de handen in elkaar geslagen om dit archief in de beste omstandigheden te bewaren en te ontsluiten. Honderdduizenden opmetingen werden verpakt, geordend en geïnventariseerd. Vooraf had het KMI alle documenten reeds gedigitaliseerd. Net zoals in vele andere vakgebieden gaat het immers niet louter om de vrijwaring van erfgoed: al die miljoenen gegevens kunnen ook geëxploiteerd worden door meteorologen. Zij analyseren de opmetingen, beoordelen de kwaliteit ervan en controleren ze om ze vervolgens op te nemen in databanken en ze te interpreteren.
Bij het inventariseren van de 70 strekkende meter archief in kwestie kwam men tot de vaststelling dat de documenten niet enkel gaan over het klimaat, maar dat een reeks waarnemingen ook betrekking heeft op de fauna en flora in verschillende streken van ons land aan het begin van de 20ste eeuw. Het gaat dan bijvoorbeeld over de aankomst van trekvogels of het opduiken van bepaalde insecten of vlinders. Allemaal informatie die werd ingezameld te velde en die vandaag van nut is om inzicht te verwerven in de biodiversiteit van ons land.
Het archief van het KMI werd in juni 2021 overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief en kan volgens de gebruikelijke modaliteiten geraadpleegd worden in de leeszaal.
De digitale kopieën zijn op aanvraag beschikbaar bij het KMI.
De inventaris
De inventaris van 122 bladzijden kan worden gedownload als pdf of online worden geraadpleegd.
VANDERUS Sophie, Inventaire des archives de l'Institut Royal Météorologique : Versement 2021 (1877-2016), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 686, publicatie nr. 6239, Algemeen Rijksarchief, 2021 (enkel beschikbaar in elektronische vorm).
- Raadpleeg een dagkaart van de meteorologische schade in België
- Raadpleeg een voorbeeld van onweerberichtgeving
