Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Misdaad in Henegouwen in de 16de eeuw: het verhaal van Anne Domont en haar medeplichtigen

Texte petit  Texte normal  Texte grand
28/05/2021 - Inventarisatie - Rijksarchief te Doornik - Rijksarchief te Bergen

Misdaaddossiers uit het ancien régime zijn zeldzaam in Henegouwen. Vele dossiers – vol waardevolle geschiedkundige, genealogische, gerechtelijke en sociologische informatie – gingen verloren toen het Rijksarchief Bergen in mei 1940 werd gebombardeerd door de Duitse luchtmacht. Het verhaal van Anne Domont en haar medeplichtigen, zoals opgetekend tijdens het proces voor het baljuwschap van Venize-lez-Mevergnies in 1600, is er dus eentje om te koesteren.

Anne Domont (Daumont of D’Holmont), alias Buillemont, was afkomstig uit de wijk Brantignies in Ath. Ze was een jonge, marginale, onverbeterlijke misdadigster die ronddoolde met inbrekers, landlopers en mensen van bedenkelijk allooi. De rechtspraak van het ancien régime was onverbiddelijk voor haar.

In mei 1594 – ze was toen amper twintig – werd ze in Doornik een eerste maal veroordeeld voor diverse diefstallen die ze had gepleegd samen met haar vriend Charles de Blays, geboren in Frankrijk, en waarvan “genaamde Anne de hoer, maar niet de echtgenote” was. Charles kreeg in het openbaar stokslagen, maar Anne ontsnapte aan dergelijke straf omdat artsen hadden gesteld dat, naar ze vermoedden, ze drie maanden zwanger was en het dus gevaar inhield als ze geslagen zou worden. Ze werd voor tien jaar verbannen uit de stad Doornik.

Het jaar erop werd ze aangehouden in de schuur van een woning in Ghoÿ, samen met twee mannen – waaronder opnieuw Charles de Blays – en een andere vrouw, in het bezit van kleren en kerkvoorwerpen die waren gestolen in een Onze-Lieve-Vrouwkapel nabij Ath. Gerard Hennebault, sergeant in Edingen en woonachtig in Ghoÿ, nam hen gevangen en bracht hen naar Edingen. Na het proces voor het baljuwschap van Edingen werden de twee mannen opgehangen. Anne en haar vriendin kregen stokslagen. Anne werd bovendien levenslang verbannen uit Edingen.

In april 1600 – ze is dan 25 jaar – wordt Anne aangehouden en opgesloten door het baljuwschap van Venize-lez-Mévergnies. Ze is op dat moment in het gezelschap van François Bonel, een Fransman van 24 jaar, geboren in Maigny of Dagny (Dagny-Lambercy), nabije Montcornet (in het huidige departement Aisne). Tijdens zijn ondervraging beweert François Bonel dat hij de onwettige zoon is van de heer van Son, die voor zijn geboorte overleed. De dochter van de heer had hem opgevangen en daarna was hij vetrokken. Hij had twee à drie jaar gebedeld alvorens in dienst te treden bij een luitenant van de cavalerie. Anne en hij trouwden een jaar eerder in Izegem, in een parochie nabij Kortrijk. Anne bezat een perkamenten document dat dit bevestigde.  

Samen met een paar medeplichtigen stal François Bonel in de abdij van Ath een dertigtal nachthemden en linnengoed van het huis Hennebault uit Ghoÿ (lez-Lessines), waarschijnlijk een wraakactie. Hij verkocht een aantal hemden aan de barhoudster van “De Drie Tonnen” in Villers-Saint-Amand, waar hij met zijn medeplichtigen onderdak vond terwijl Anne (die niet aanwezig was bij de diefstallen) naar Ath ging om het ontvreemde linnengoed te verkopen. Een partij verkocht ze in de Molenstraat.

Voor deze feiten kreeg Anne deze keer niet alleen stokslagen, maar werd ze ook gebrandmerkt en voor altijd uit Henegouwen verbannen, net zoals haar medeplichtige.

Het dossier over het misdaadproces in 1600 tegen Anne Daumont voor het baljuwschap van Venize-lez-Mevergnies zit in het archief van het kasteel van Attre, dat momenteel wordt geordend. De familie Franeau, eigenaars van het kasteel, bezat heerlijkheden en leengoederen in Hyon, Mévergnies, Arbre en Attre. Dit privéarchief werd verworven dankzij het Fonds Claire & Michel Lemay, dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting, en werd toevertrouwd aan het Rijksarchief Doornik.

Ontdek een uittreksel uit het procesdossier op onze Facebookpagina!

Lees ook

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement