Het Fonds Baillet Latour steunt, via de Koning Boudewijnstichting, de bewaring, valorisatie en restauratie van belangrijk Belgisch erfgoed. Recent bevestigde het Fonds de financiële ondersteuning van twee nieuwe projecten van het Rijksarchief: de restauratie, digitalisering, ontsluiting en valorisatie van de oorkondenschat van de Graven van Vlaanderen (1086-1559), bewaard in het Rijksarchief te Gent, en de restauratie en valorisatie van de Leuvense universiteitsmatrikels (1453-1794), bewaard in het Rijksarchief te Leuven.
Gent
De restauratie, digitalisering, ontsluiting en valorisatie van de oorkondenschat van de Graven van Vlaanderen (1086-1559), bewaard in het Rijksarchief te Gent, betekent eerherstel voor het politiek-administratieve geheugen van het oude Graafschap Vlaanderen.
De chartercollectie van de Graven van Vlaanderen (1086-1559) behoort tot de top van het patrimonium van de middeleeuwse Lage Landen. Ze bevat een schat aan informatie voor de politieke, economische en culturele geschiedenis van Vlaanderen, via ordonnanties en verdragen. Daarnaast biedt ze een unieke inkijk in de grafelijke hofhouding, via o.a. rekeningen van het grafelijk hotel, getuigenverhoren of stukken die verschillende administratieve fases illustreren. Het belang van de stukken overstijgt het landelijke niveau, vooreerst omdat de contacten tussen Vlaanderen en verschillende andere vorstendommen (Lage Landen, Duitse, Engelse, Franse, Scandinavische, … gebieden) erin zijn gedocumenteerd. Precies door de bijkomende aanwezigheid van administratieve stukken vormt het Vlaamse hof ook een potentiële case study naar de werking van andere, vergelijkbare middeleeuwse hoven toe. Een extra dimensie vormt tot slot het feit dat de Vlaamse Graven doorheen de jaren ook verschillende andere gebieden onder hun bevoegdheid hadden, waaronder de graafschappen Zeeland, Artesië, Henegouwen en de hertogdommen Bourgondië, Brabant, Limburg en Luxemburg.
Sinds de 16e eeuw heeft deze collectie echter geleden onder een zeer woelige archiefgeschiedenis. De herwaardering van het archief van de Graven van Vlaanderen staat in het Rijksarchief te Gent al lang op de agenda, maar kon omwille van praktische en budgettaire redenen niet worden uitgevoerd. In het ‘nieuwe’ Rijksarchief te Gent is er eindelijk de mogelijkheid om alle 4.055 charters te laten restaureren, digitaliseren en herbeschrijven.
De steun van het Fonds Baillet Latour gaat integraal naar de uitvoering van de eerste projectfase: de restauratie van de 4.055 charters. De charters en zegelstaarten worden door een externe firma gedroogreinigd, gevlakt en gerestaureerd. De aanwezige zegels worden op hun beurt gereinigd en, indien nodig, gestabiliseerd. Er wordt in deze fase ook een aangepaste verpakking voorzien die het mogelijk zal maken om de stukken in detail te bestuderen, tentoon te stellen en tegelijk optimaal te beschermen en te stockeren.
Leuven
Het archief van de oude universiteit Leuven (1425-1797), deels bewaard in het Rijksarchief te Leuven, werd in 2013 door UNESCO ingeschreven in het Memory of the World Register. In internationaal perspectief is het Leuvense universiteitsarchief één van de omvangrijkste en best bewaarde vroegmoderne universiteitsarchieven. Het is van cruciaal belang voor de intellectuele geschiedenis van de 16e eeuw, toen Leuven – na Parijs – de grootste universiteit boven de Alpen was. De aanwezigheid van prominente geleerden als Desiderius Erasmus, Gerard Mercator en Justus Lipsius bracht een grote internationale aantrekkingskracht met zich. In de vroegste ontwikkeling van de typografie en cartografie en in de invoering van de katholieke hervorming speelde Leuven een belangrijke internationale rol.
De inschrijvingsregisters of matrikels (1453-1794), volledig bewaard in het Rijksarchief te Leuven, vormen de ruggengraat van dit unieke bestand. Hierin werden de namen ingeschreven van de tienduizenden studenten die tussen de 15e en de 18e eeuw in Leuven studeerden. Sinds enkele jaren zijn de scans ervan online raadpleegbaar, via de zoekrobot van het Rijksarchief. De erg grote onderzoeks- en erfgoedwaarde blijkt ook uit de frequente raadpleging en uitlening voor tentoonstellingen.
Dankzij de steun van het Fonds Baillet Latour kan eindelijk ook voldoende aandacht worden besteed aan de materiële toestand van de matrikels. De meeste banden zijn in slechte staat. Ook in het vooruitzicht van de viering van 600 jaar KU Leuven in 2025 is de restauratie van deze kernbestanddelen zeer aangewezen. Bij de afwerking van het restauratieproject wordt alvast een gelegenheidstentoonstelling gepland.
Hou onze nieuwsbrief en Facebookpagina in het oog om de projecten van dichtbij mee op te volgen!
