Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

De Belg en zijn eten. Een verhaal over voedsel in tijden van oorlog en wederopbouw

Texte petit  Texte normal  Texte grand
04/10/2017 - Publicaties - Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier

Tussen 1914 en 1948 kende België vijf voedselcrisissen. Toch kon de Belgische bevolking telkens opnieuw aan hongersnood ontsnappen. Een doctoraat in de geschiedenis van een archivaris van het Rijksarchief leidde tot een nieuwe publicatie waarin wordt nagegaan hoe ons land die voedselcrisissen te boven kwam. En hoe dit zelfs leidde tot een Belgisch “economisch mirakel”.

Met een grote bevolkingsdichtheid, een structureel tekort aan basisproducten uit de landbouw en een intrinsiek geloof in de vrijhandel leek België slecht gewapend om tweemaal een bezetting en een lange nasleep van een oorlog te doorstaan. Vanaf de 19e eeuw voerde België namelijk vooral “toegevoegde waarde” uit, onder de vorm van arbeid. België verkocht op de wereldmarkt halffabricaten, om industriële grondstoffen te kunnen aanschaffen en arbeiders te betalen. 

Tussen 1914 en 1948 kende België vijf voedselcrisissen (1914-1918, 1918-1921, 1939-1940, 1940-1944, 1944-1948): bijna 16 jaar van ontbering en schaarste. Ze waren te wijten aan een brutale terugval en zelfs een quasi opheffing van de externe bevoorrading van het land.

Zowel tijdens de Eerste als tijdens de Tweede Wereldoorlog kon de Belgische bevolking echter ontsnappen aan een echte hongersnood, ondanks de Britse blokkade en grootschalige Duitse plunderingen, aangewakkerd door een welig tierende zwarte markt. Na de Tweede Wereldoorlog slaagde België er vrij snel in om de industriële productie en de uitvoer terug op gang te brengen.

Dit Belgisch economisch mirakel kan niet begrepen worden zonder eerdere voedselcrisissen – waaruit de overheid, de leidende elites, de landbouwsector en de arbeidersbeweging lessen hadden getrokken – te bestuderen.

Het boek

Het boek “Le Ventre des Belges” is de neerslag van de doctoraatsverhandeling aan de ULB van Luis Angel Bernardo y Garcia, werkleider bij het Rijksarchief. Het doctoraat, bekroond met een prijs van het Fonds Camille Gutt, is gebaseerd op archief dat wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief: het archief van de kabinetten van de ministers van Bevoorrading (1944-1949) en van het algemeen secretariaat van dit departement.

Het boek is een publicatie van het Rijksarchief en is verkrijgbaar in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of via publicat@arch.be.

Luis Angel BERNARDO Y GARCIA, Le Ventre des Belges. Une histoire alimentaire des temps d’occupation et de sortie de guerre (1914-1921 & 1939-1948) (De Belg en zijn eten. Geschiedenis van het voedselbeleid in tijden van bezetting en onmiddellijk na de oorlog (1914-1921 & 1939-1948)), in: Studies in Belgian History, vol. 4, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, 493 blz. (ISBN 978-90-5746-998-5)

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement