Emmanuel Bodart, diensthoofd van het Rijksarchief te Namen, heeft zijn doctoraat, dat hij tien jaar geleden verdedigde, nu ook gepubliceerd. Zijn studie over de geschiedenis van de stad Namen en zijn bevolking van de 13e tot de 16e eeuw is gebaseerd op historische en archeologische documenten en getuigenissen die tot dusver weinig gekend waren. Een aantal van de historische kenmerken van Namen waar hij op wijst, zijn tot op vandaag zichtbaar in de stad.
Namen werd in de 13e eeuw een volwaardige stad en was destijds het centrum van de regionale handel en een ontwikkelingspool voor ambachtelijke bedrijvigheid. Omdat Namen tijdens de late middeleeuwen (14e-15e eeuw) relatief klein was (8.300 inwoners in 1429), kan de geschiedenis van de stad voor die periode gemakkelijk in zijn totaliteit worden bestudeerd en kunnen tendensen worden geëxtrapoleerd voor de kleine en middelgrote steden uit die tijd, waarvoor de geschiedschrijving vaak minder belangstelling had dan voor de grote West-Europese centra.
Een aantal fenomenen uit de bestudeerde periode hebben Namen (en zijn inwoners) een vorm gegeven die nog doorwerkt of zelfs voortbestaat in de huidige aanblik van de stad. Zo heeft de stad zich bijvoorbeeld ontwikkeld langs de grote toegangswegen uit de late middeleeuwen, zoals de rues de Fer, de Saint-Jacques, de Bruxelles of de Saint-Nicolas. Van de 18e tot de 20e eeuw breidt de stad zich verder uit in het verlengde van deze steenwegen, die vandaag nog altijd bestaan. Vandaag telt de centrale wijk “Corbeille” evenveel inwoners als in de 15e en 16e eeuw en de wijk Saint-Aubain is nog steeds, zoals sinds de late middeleeuwen, de plek waar de bestuurlijke en religieuze elites zich het liefst vestigen.
Het boek van Emmanuel Bodart, diensthoofd van het Rijksarchief te Namen, is de neerslag van het doctoraat in de geschiedenis dat hij verdedigde in 2007. Hij toont onder meer aan dat de stad werd gestructureerd in functie van de bodemgesteldheid, maar gaat ook in op de institutionele en economische aantrekkingspolen die verspreid waren over het grondgebied en op de aanwezige cultuurmodellen.
In een tweede luik van zijn werk onderzoekt hij de functies van de ruimtelijke structuur, t.t.z. de stadswijken, hun hiërarchische verhoudingen en de sociale betekenis die de bevolking eraan toekent. Deze “socio-topografische” benadering (de vormgeving van een plaats bekeken vanuit de sociale functie ervan) is gebaseerd op een analyse van de manier waarop de activiteiten en de rijkdom verspreid waren over de stad in zijn geheel en op het niveau van de verschillende straten. Zo blijkt uit zijn analyse dat de straten die van de 13e tot de 16e eeuw de voorkeur genoten, gelegen waren op de commerciële hoofdas met de rue du Pont, Saint-Rémy, les Marchés (vandaag rue de l’Ange) en in de wijk rond de kapittelkerk Saint-Aubain. Niettemin kenden deze wijken een sociale smeltkroes, terwijl de straten die minder hoog werden ingeschat, vanuit sociaal oogpunt een meer “homogeen” karakter hadden.
De publicatie
Het boek telt 496 bladzijden en is voor € 50,00 te koop in het Rijksarchief te Namen , bij TreM.a en in de betere boekhandel in Namen. U kan het werk ook bestellen bij de Société archéologique de Namur (info@lasan.be - Tel. : 081/84 02 00).
BODART Emmanuel, Sociétés et espaces urbains au bas Moyen Âge et au début de l’époque moderne. Morphologie et sociotopographie de Namur du XIIIe au XVIe siècle, Collection Namur. Histoire et Patrimoine, 4 Société archéologique de Namur, 2017.
