Juridisch archief vormt een onuitputtelijke bron aan informatie. In het archief van het Assisenhof van Henegouwen, dat wordt bewaard in het Rijksarchief te Bergen, zit bijvoorbeeld een dossier over de zaak van de “gehaktballetjes van Wasmes”, een affaire die in de Borinage welbekend is. In het verlengde van enkele weetjes over deze affaire volgt een overzicht van de gerechtelijke archieven die raadpleegbaar zijn in het Rijksarchief te Bergen.
Het Rijksarchief te Bergen bewaart meer dan 30 kilometer archief, waaronder dat van de hoven en rechtbanken van de vroegere gerechtelijke arrondissementen van Charleroi en Bergen (Assisenhof van Bergen, burgerlijke rechtbanken, correctionele rechtbanken, jeugdrechtbanken, parketten, enz.).
Op basis van de 215 strekkende meter archief van het Assisenhof van Henegouwen (1792-1987), een 5000-tal dossiers, kan het verloop van heel wat oude gerechtszaken worden gevolgd. Een van die dossiers behandelt de affaire van de gehaktballetjes van Wasmes uit 1901, waarbij Alvina Vilain ervan werd beschuldigd samen met haar minnaar haar echtgenoot te hebben vermoord. Alvina werd vrijgesproken, maar de minnaar werd veroordeeld. In een lange reportage komt TéléMB terug op deze zaak om een aantal feiten recht te zetten, zoals ze zijn naar voren gekomen uit het archief dat wordt bewaard in Bergen. Het dossier in kwestie kan worden geraadpleegd in de leeszaal van het Rijksarchief te Bergen.
Naast dit opzienbarende dossier kunnen in het assisenarchief van de 19e eeuw ook nog bewijsstukken worden teruggevonden zoals een brieventas, een sleutel of een mes.
De meer dan 500 strekkende meter archief van de correctionele rechtbank van Bergen (1811-1900) onthult een aantal ernstige misdrijven zoals diefstal, afpersing, fraude, slagen en verwondingen, zedenfeiten, enz.
Het archief van de kinderrechtbanken van Charleroi en Bergen (opgericht in 1912 en vanaf oktober 1966 jeugdrechtbanken genoemd) behandelt op zijn beurt zaken waarbij minderjarigen waren betrokken.
Het archief van de vredegerechten van de vroegere gerechtelijke arrondissementen Charleroi en Bergen is eveneens ontsloten (met uitzondering van het archief van het vredegerecht van Zinnik, waarvoor nog een inventaris moet worden gemaakt).
Om strafrechtelijk archief van hoven en rechtbanken dat minder dan 100 jaar oud is te raadplegen, is een voorafgaande toelating nodig van de procureur-generaal van het Hof van beroep. Wie zulke archieven wil raadplegen, moet ook een onderzoeksverklaring ondertekenen. Gerechtelijke documenten ouder dan 100 jaar zijn wel vrij raadpleegbaar. Klik hier voor een overzicht van de raadplegingsmodaliteiten.
- Quartiers d'Histoires: L'affaire des boulettes de Wasmes (TéléMB, maart 2017)
Leestips
- Inventarissen van de archieven van vredegerechten van de arrondissementen Bergen en Charleroi
- Inventarissen van de archieven van de ‘kinderrechtbanken’ van Bergen en Charleroi
Inventarissen
Een aantal inventarissen kan gratis worden gedownload door op de titel (link) in onderstaande lijst te klikken. Ze zijn ook te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief, in het Rijksarchief te Bergen of via publicat@arch.be.
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives du Tribunal de première Instance de l’arrondissement de Mons Tribunal des Enfants 1912–1973, reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 108, publicatienr. 5123, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 5 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives du Tribunal de première Instance de l’arrondissement de Charleroi Tribunal des Enfants (1912-1966) puis Tribunal de la Jeunesse (1966-1980) 1912–1980, reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 109, publicatienr. 5124, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 8,5 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives des justices de paix de l'arrondissement judiciaire de Charleroi, reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 82, publicatienr.4353, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2005, € 20 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives des justices de paix des cantons de Chièvres, Enghien et Lombise, reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 84, publicatienr. 4509, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2005, € 5 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaires des archives de la Justice de Paix du canton de La Louvière (1892-1978) et du canton du Rœulx (1795-1970), reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 110, publicatienr. 5169, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 3,5 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives de la justice de paix du canton de Mons, reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 83, publicatienr. 4451, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2005, € 5 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives de la Justice de Paix du premier canton de Mons (1970-1980), reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 111, publicatienr. 5171, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 2 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaires des archives de la Justice de Paix du canton de Boussu (1801-1999) et du canton de Dour (1802-1969), reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 112, publicatienr. 5173, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 3 (+ eventuele verzendingskosten).
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaires des archives des Justices de Paix des cantons municipaux d’Harveng (1796-1801) et de Quiévrain-Thulin (1794-1802), reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr.113, publicatie nr.5174, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 2,5 + eventuele verzendingskosten.
- NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives de la Justice de Paix du canton de Pâturages (1793-1971), reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 114, publicatienr. 5175, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012, € 3 (+ eventuele verzendingskosten).
- DEPAUW Claude, Inventaire des archives du Tribunal correctionnel de Mons. 1795-1812
- HONNORÉ Laurent, Inventaire des archives du Tribunal de première Instance de Mons : Tribunal correctionnel. 1811-1990