In 2009 werd de Archiefwet gewijzigd. De belangrijkste wijziging betrof de verkorting van de overbrengingstermijn voor overheidsarchieven van 100 jaar naar 30 jaar. Om de overheidsdiensten de kans te geven zich te conformeren aan het nieuwe wettelijke kader, voorzag het uitvoeringsbesluit van 18 augustus 2010 in een overgangsperiode van 10 jaar. Daarnaast werd expliciet vermeld dat archieven ouder dan honderd jaar binnen het jaar dienden te worden overgebracht. Eind 2016 organiseerde het Rijksarchief een interne enquête om een stand van zaken op te maken van de uitvoering van de Archiefwet.
We legden onze diensten de volgende vragen voor in verband met de overbrenging van archieven door de instellingen opgesomd in art. 1, lid 1 van de Archiefwet ("...de rechtbanken der rechterlijke macht, de Raad van State, de Rijksbesturen, de provincies en de openbare instellingen die aan hun controle of administratief toezicht zijn onderworpen").
- Zijn er instellingen uit het ressort van uw Rijksarchief of die vallen onder uw toezicht die zich nog niet in regel hebben gesteld met de toepassing van art. 3, lid 2 (verplichte overbrenging van archieven ouder dan 100 jaar vóór 24 september 2011)? Zo ja, over welke instellingen gaat het precies (naam, plaats)?
- Zijn er instellingen uit het ressort van uw Rijksarchief of die vallen onder uw toezicht die zich nog in regel moeten stellen met de toepassing van art. 2 en 3, eerste lid, KB 2010 d.w.z. die vooralsnog de overbrenging van archieven jonger dan 100 en ouder dan 30 jaar moeten organiseren, waarvoor ze nog de tijd hebben tot uiterlijk 24 september 2020? Zo ja, over welke instellingen gaat het precies (naam, plaats)?
De enquête toonde aan dat de overbrenging van archieven ouder dan 100 jaar, op een aantal uitzonderingen na (bijvoorbeeld kadasterarchieven, archieven van het Ministerie van Defensie en van de FOD Buitenlandse Zaken, archieven van de FWI… ) quasi voltooid is.
De enquêteresultaten i.v.m. de overbrenging van archieven ouder dan 30 jaar leveren een meer genuanceerd beeld op. Hoewel de toestand varieert naargelang de regio en de sector, werden op veel plaatsen achterstanden gemeld in de overbrenging van gerechtelijke archieven, gevangenisarchieven, archieven van de buitendiensten van de FOD Financiën en archieven van de provinciebesturen.
Het Rijksarchief zal deze resultaten gebruiken ter voorbereiding van gerichte acties (brieven, bezoeken, …) en ter ondersteuning van het huidig beleid gericht op samenwerking met de administraties. Met diverse overheidsdiensten bestaan reeds samenwerkingsverbanden voor het selecteren, verpakken en overbrengen van historisch waardevolle archieven. Het volstaat hier te verwijzen naar het project SATURN (Selection of Archives and Transfer Under Right coNditions), een samenwerking met de FOD Financiën die kan bogen op mooie resultaten – in de periode 2013-2016 werd 3.771 meter archief vernietigd en werd 6.503 meter archief voor permanente bewaring overgebracht naar verschillende Rijksarchieven! – of naar het project ‘Landbouw-archieven’ (2015-2016). Dankzij een samenwerkingsovereenkomst met de FOD Economie kon 8 km archief van het voormalige Ministerie van Landbouw, dat sinds de vijfde staatshervorming in de FOD Economie berustte, geselecteerd worden. 6.300 meter archief werd vernietigd; 850 meter werd verpakt en overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief.
Het Rijksarchief hoopt om deze samenwerkingen naar de toekomst toe te bestendigen en verder uit te bouwen.
