Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

De personeelsarchieven van de FOD Financiën: een nieuwe goudmijn voor genealogen en onderzoekers

Texte petit  Texte normal  Texte grand
02/12/2015 - Inventarisatie - Publicaties - Algemeen Rijksarchief

Als gevolg van hervormingen bij de FOD Financiën werden in 2009 alle personeelsdiensten en bijgevolg ook hun archieven gecentraliseerd in één Stafdienst Personeel & Organisatie. Tot 2009 werden alle personeelsaangelegenheden van de FOD Financiën behandeld door de afzonderlijke administraties, die elk een eigen aanpak hanteerden. Alles samen bestrijkt dit personeelsarchief, gecentraliseerd in het North-Galaxy complex (Brussel), bijna 4 km: een hele uitdaging voor de "archiefploeg" Brussel van het SATURN-project.  

Waarom personeelsarchieven bewaren en ontsluiten? 

Personeelsarchieven zijn lang verwaarloosd geweest door hun hoge privacy gevoeligheid, hun volume en het gebrek aan interesse bij onderzoekers. Onterecht. Het Rijksarchief pleit voor herwaardering van dit soort archief.

Na de publicatie van de archiefselectielijst van de Stafdienst P&O kon de “archiefploeg Brussel” in januari 2014 aan de slag met de personeelsarchieven van de FOD Financiën. Mede dankzij de  goede samenwerking met de Stafdienst zijn de resultaten ronduit indrukwekkend. Er werd in totaal reeds anderhalf kilometer archief vernietigd en 150 meter archief uit de tweede helft van de 19de en de hele 20ste eeuw overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief in Brussel. Drie van de vijf geplande inventarissen zijn intussen gepubliceerd (Kadaster en Algemeen Secretariaat volgen nog).

Het personeelsarchief van de Administratie van de BTW, Registratie en Domeinen

De personeelsarchieven van deze administratie bevatten niet enkel personeelsdossiers. De inventaris start met een reeks koninklijke en ministeriële besluiten met betrekking tot personeelsbeheer. Voor elk personeelslid werd een besluit opgesteld m.b.t. zijn/haar benoeming, bevordering, ontslag enz. en de kopieën werden vervolgens door de administratie gebundeld in een aparte reeks. Deze besluiten zijn ook terug te vinden in een centrale reeks originele koninklijke en ministeriële besluiten.[1]

Namen van ambtenaren kunnen worden opgezocht in de alfabetisch geordende steekkaarten en dienststaten. Deze vermelden voor elke ambtenaar naam, voornaam, geboorteplaats -en datum, overlijdensdatum, functie, datum van het besluit en nummer van het personeelsdossier. De bewaard gebleven steekkaarten en dienststaten zijn zeer volledig, maar de oudste dienststaten, die lopen tot de jaren 1950, zijn helaas verloren gegaan.

 

 

De steekkaarten en dienststaten dienen als toegang op de personeelsdossiers. Wie op zoek gaat naar een personeelsdossier kan ook de inventaris (met beschrijving van de alfabetisch geordende dossiers) raadplegen. Hou er wel rekening mee dat in de personeelsdossiers is geselecteerd volgens de richtlijnen van een archiefselectielijst (DE FRENNE L. en LELOUP G., Archiefselectielijst voor het archief van de Stafdienst P&O van de FOD Financiën, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2014). Hoe hoger in rang, hoe groter de kans dat het personeelsdossier bewaard is gebleven.

Het archief bevat ook dossiers inzake benoemingen, beoordelingen en tuchtprocedures. Wie onderzoek doet naar tuchtmaatregelen, kijkt best niet alleen de tuchtdossiers na, maar ook de personeelsdossiers in kwestie. Personeelsdossiers waarin sprake is van tuchtmaatregelen, ook die van ambtenaren met een lagere rang, krijgen voorrang bij de archiefselectie.

De hypotheekbewaarders hadden een apart statuut, vandaar dat de inventaris een aparte rubriek bevat over het personeelsbeheer bij de hypotheekkantoren. Daarin vindt u thematische dossiers, gerangschikt in twee reeksen: een A-reeks over het administratief en geldelijk statuut van de hypotheekbewaarders en een B-reeks over het statuut van de hypotheekbedienden. Enkele dossiers handelen over tuchtmaatregelen en bedienden die in beroep gaan tegen hun beoordeling. Er zijn ook reeksen m.b.t. de borgstellingen van de rekenplichtigen, de werking van het hypotheekwezen, de pensioenen van de hypotheekbewaarders en de personeelskaders bij de hypotheekkantoren (personeelsbezetting, oprichting van hypotheekkantoren, organigram van de kantoren, enz.).

Tot slot bevat het bestand een reeks jaarboeken, die een algemeen overzicht bieden van het personeelsbestand van de administratie.

Het personeelsarchief van de Administratie van de Douane en Accijnzen

Ook het personeelsarchief van de Administratie van de Douane en Accijnzen omvat kopieën van koninklijke en ministeriële besluiten, steekkaarten, dienststaten en jaarboeken. Er zijn dus deels dezelfde patronen terug te vinden in beide bestanden, en ook de zoekstrategieën lopen grotendeels gelijk. Maar er zijn ook verschillen.

 

 

Het personeelsarchief van Douane en Accijnzen herbergt ook controlestaten, geordend per graad, en personeelsregisters die verwijzingen bevatten naar de personeelsdossiers. De personeelsdossiers zelf werden niet overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief omdat deze door eerdere, ondoordachte selectieoperaties van recentere datum zijn.

Een andere belangrijke reeks zijn de algemene dossiers, geordend per rubriek. Ze behandelen alle aspecten van personeelsbeheer: gebouwen, tucht, standplaats, beoordeling, statuut, organigram enz. Daarnaast zijn er ook dossiers die een zicht bieden op de instellingen waarmee de personeelsdienst in contact kwam: Rijkswacht, Justitie, syndicale raden, enz.

Tot slot bevat het personeelsarchief van de Administratie van de Douane en Accijnzen archiefbescheiden m.b.t. de tijdens en na de Tweede Wereldoorlog actieve onderzoekscommissies. Deze archieven werpen licht op het gedrag van ambtenaren tijdens de oorlog en de daaropvolgende administratieve epuratie.

Het personeelsarchief van de Administratie van de Directe Belastingen

Bij Directe Belastingen zien we dezelfde types reeksen opduiken als bij de twee andere administraties: algemene, thematische dossiers; registers, steekkaarten en dienststaten die voor elke ambtenaar de belangrijkste informatie vermelden;  personeelsdossiers; tucht-gebonden archiefbescheiden; jaarboeken.  De afzonderlijke reeks per ambtenarencategorie geordende dossiers inzake benoemingen biedt inzage in dit cruciaal aspect van het personeelsbeleid.

 

 

De inventarissen

De inventarissen zijn te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of via publicat@arch.be. U kan ze ook gratis downloaden in pdf-formaat door op de titel van de inventaris te klikken.


[1] Deze reeks werd ook door de archiefploeg Brussel overgedragen tot en met het jaar 1945, zie hiervoor: GHEYSENS V. en LELOUP G., Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën. Koninklijke en ministeriële besluiten, 1891-1945, Brussel, Algemeen Rijksarchief, 2015.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement