Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Archieven over migratiestromen

Texte petit  Texte normal  Texte grand
15/11/2015 - Divers - Algemeen Rijksarchief

Migratie is van alle tijden, zoals dat heet. Vanaf de 19de eeuw is dit fenomeen steeds beter gedocumenteerd in overheidsarchieven. De opkomst van de moderne natiestaat verbreedde het onderscheid tussen ‘binnen- en buitenlanders’ en ging gepaard met een nauwgezettere registratie van migranten. De actualiteit en de huidige vluchtelingencrisis nopen meer dan ooit tot herinneringseducatie, ook op het vlak van migratiegeschiedenis.

Vreemdelingendossiers: wat, hoe, waarom?

De jonge Belgische Staat belastte in 1839 de Openbare Veiligheid, een autonome directie onder de minister van Justitie, met de controle van de vreemdelingen op zijn grondgebied om ongewenste individuen zo nodig uit het land te verwijderen. Met de inlichtingen die de Openbare Veiligheid van lokale en centrale overheidsinstanties verwierf, werd een chronologisch geordende dossierreeks gevormd waarmee iedere immigrant administratief kon worden geïdentificeerd. Deze individuele vreemdelingendossiers vormen nu een onschatbare bron voor onderzoekers, niet in het minst voor genealogen. Naar schatting één Belg op vijf heeft immers buitenlandse wortels in zijn of haar stamboom.

De individuele vreemdelingendossiers zijn uitermate geschikt voor het zoeken naar personen aan de hand van concrete namen. Een onderzoek naar ruimere migratiepatronen en de impact van het migratiebeleid op lange termijn dient te gebeuren via de zogenaamde “algemene” of thematische dossiers van de Openbare Veiligheid.

IMMIBEL: interdisciplinair onderzoek naar de socio-culturele impact van migratie

Wie een omvangrijke studie naar migratie in de 19de eeuw voert, zal binnen enkele jaren ook de vruchten kunnen plukken van het onderzoeksproject IMMIBEL. IMMIBEL voert een interdisciplinair onderzoek naar de socio-culturele impact van migranten in België over de jaren 1840-1890, een periode gekenmerkt door een toenemende mobiliteit en economische integratie. Daarbij zullen onder meer 154.000 steekkaarten die toegang geven tot individuele vreemdelingendossiers worden verwerkt in een databank. Eenmaal deze gegevens beschikbaar worden voor verder academisch onderzoek, kunnen tal van nieuwe onderzoeksmethodes worden toegepast op de vreemdelingendossiers. Zo zullen op termijn gelijkenissen en verschillen tussen toenmalige en huidige migratiestromen worden verduidelijkt voor een breed publiek en voor beleidsmakers in de politieke wereld.

Anno 2015 zijn de overheidsactoren binnen het migratiebeleid talrijker dan ooit. Naarmate de migratiewetgeving in de loop van de 20ste eeuw steeds complexer werd en asielcrises zich vanaf de jaren 1980 lieten gelden, zagen steeds meer gespecialiseerde instellingen het levenslicht. Naast de Dienst Vreemdelingenzaken zijn ook het Commissariaat-generaal voor Vluchtelingen en Staatlozen en de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen werkzaam: het archiefbeheer van deze overheidsorganen is onderworpen aan het toezicht van het Rijksarchief. De huidige asielproblematiek laat alvast vermoeden dat de archiefvorming binnen deze drie overheidsorganen (lees: het bronnenmateriaal voor toekomstig historisch en genealogisch onderzoek) niet snel zal uitdoven, wel integendeel…

 Download de zoekwijzer De individuele vreemdelingendossiers afkomstig van de Openbare Veiligheid (Vreemdelingenpolitie) (1835-1943).

 Lees ook De individuele dossiers van de Vreemdelingenpolitie: meer dan twee miljoen dossiers!

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement