Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Het archief van de Franciscanessen van de Heilige Familie is geïnventariseerd

Texte petit  Texte normal  Texte grand
29/06/2015 - Inventarisatie - Publicaties - Rijksarchief te Eupen

De inventaris van het archief van de Franciscanessen van de Heilige Familie, bewaard in het Rijksarchief te Eupen, is gepubliceerd, net in het jubileumjaar van de orde. Het repertorium telt bijna 300 bladzijden en werd opgesteld door het toenmalige diensthoofd van het Rijksarchief te Eupen, Prof. Dr. Alfred Minke. Tal van onuitgegeven en interessante gegevens over de geschiedenis van de Franciscanessen van de Heilige Familie en hun vestigingen in verschillende landen komen aan bod. De inventaris werpt ook licht op de sociale geschiedenis en de geschiedenis van de gezondheidszorg in Eupen. 

De geschiedenis van Franciscanessen van de Heilige Familie

Dit jaar vieren de Franciscanessen van de Heilige Familie de 200ste verjaardag van de geboorte van hun stichtster: moeder Elisabeth van Jezus, geboren Josephine Koch. Na een moeilijke kindertijd en jeugd trad ze op 22-jarige leeftijd binnen in het klooster van de Recollectinnen op de Heidberg in Eupen, waar ze in 1839 de gelofte van armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aflegde voor een periode van vijf jaar. Tijdens haar proeftijd stelde Josephine Koch vast dat de regels van de Recollectinnen van de Heidberg niet meer in hun oorspronkelijke strengheid werden nageleefd. Ze hoopte dat de congregatie zou terugkeren naar een striktere leefwijze, en zou anders tot een andere orde toetreden.

In de jaren 1839-40 brak in Eupen (opnieuw) een tyfusepidemie uit die talloze mensenlevens kostte. Op initiatief van de clerus van de parochie werd in 1841 een ‘herstellingsoord’ opgericht, de voorloper van het huidige Sint-Niklaas-ziekenhuis. Door gebrek aan zorgverleners kwamen in 1842 op wens van de parochiepriesters twee Recollectinnen naar de ‘herstellingsoord’ van Eupen voor de verpleging van de zieken. Een van deze zusters was Josephine Koch.

Na afloop van haar 5-jarige gelofte verliet Koch de congregatie van de Recollectinnen en ging ze zich volledig aan de ziekenverpleging wijden. Samen met enkele gelijkgezinden leidde ze een onafhankelijk kloosterleven, waaruit in 1857 een nieuwe congregatie werd geboren: de Franciscanessen van de Heilige Familie.

Onder invloed van de zogenaamde “Kulturkampf” (de strijd die de overheid van het pas opgerichte Duitse Rijk onder Otto von Bismarck van 1872 tot 1879 voerde tegen de katholieke Kerk, voornamelijk in Pruisen) verplaatste moederoverste Elisabeth in 1875 het moederhuis van de congregatie van Eupen (Pruisen) naar Leuven (België), waar ze op 3 april 1899 overleed.

Na de Eerste Wereldoorlog zette de Belgische overheid op 14 maart 1919 34 Duitse zusters het land uit. Na hun uitzetting vestigden de zusters zich in Mayen in de Duitse Eiffel. Op 13 april 1932 werd de congregatie ingedeeld in drie provincies: St. Antonius voor België, St. Elisabeth voor Duitsland en Van het Heilig Kruis voor Nederland.

Op 25 november 1993 nam het Generaal Bestuur de beslissing het generalaat (d.i. het huis van waaruit een congregatie wereldwijd bestuurd wordt; het centrale, internationale, adres van een congregatie) van Mayen opnieuw naar het stamhuis van de congregatie, het klooster in Eupen, te verhuizen en de archieven ook stap voor stap in Eupen bijeen te brengen.

Vandaag zijn de Franciscanessen van de Heilige Familie nog altijd in het Rijnland, in Oost-België, in Nederland en in de Democratische Republiek Congo actief.

De inventaris

De inventaris is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief, in het Rijksarchief te Eupen of via publicat@arch.be.

U kan de inventaris ook gratis downloaden.

Alfred MINKE, Inventar des Archivs der Franziskanerinnen von der Hl. Familie (1703-2011), Reeks Inventarissen Rijksarchief te Eupen nr. 1, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
Publicatie 5435, € 15,00 (+ eventuele verzendingskosten).

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement