Vier meter WO I-archief van 30 Henegouwse gemeenten is voortaan ontsloten voor onderzoek. Het archief geeft zeer nuttige informatie over de dagdagelijkse werking van de gemeentelijke instellingen tijdens de bezetting en over de verschillende Duitse gesprekspartners waarmee de gemeentelijke instanties moesten overleggen. De herdenking van 100 jaar Groote Oorlog is hét moment om deze minder gekende heemkundige bron in de kijker te zetten.
Om welke 30 Henegouwse gemeenten gaat het?
Anvaing, Aubechies, Aulnois, Basècles, Bouffioulx, Brye, Buissenal, Cuesmes, Gottignies, Graty, Hainin, Hornu, Hyon, Jumet, Jurbise, Le Rœulx, Maurage, Meslin-l’Évêque, Mesvin, Montignies-lez-Lens, Montrœul-sur-Haine, Neufmaison, Ostiches, Saint-Denis, Soignies, Stambruges, Steenkerque, Tourpes, Ville-sur-Haine en Wadelincourt.
De bezetter controleerde de bevolking, de veestapel en de oogst en verordende opeisingen. Het archief bevat onder meer instructies van de Duitse overheden aan de burgemeesters, telegrammen, aanplakbrieven, documenten over de controle op reisduiven en het slachten van vee of over de organisatie van de nachtwacht.
Voor sommige gemeenten, zoals bv. Hainin, zijn dit de enige documenten waarover we voor de periode van de Eerste Wereldoorlog beschikken.
In 1919 werd de Commissie voor Oorlogsarchieven opgericht om de documenten over de oorlog en de bezetting in te zamelen en te inventariseren. In iedere provincie richtte de Commissie een plaatselijk comité op om de archieven op te sporen die door Duitse troepen en besturen waren achtergelaten of die waren gevormd door Belgische en buitenlande administraties. De Commissie voor Oorlogsarchief verzamelde op die manier oorlogsarchief met betrekking tot 156 Belgische gemeenten.
Het WO I-archief van de Henegouwse gemeenten werd in 1921 door de arrondissementscommissarissen overgedragen aan het Oorlogsarchief dat destijds in het Paleis der Academiën gevestigd was. De Commissie voor Oorlogsarchieven werd in 1928 afgeschaft en het archief dat onder de noemer ‘Oorlogsarchief’ was samengebracht, verhuisde naar het Algemeen Rijksarchief. In 1959 werd het Henegouwse gemeentearchief overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen.
Het Henegouwse WO I-gemeentearchief uit de collectie ‘Oorlogsarchief’ is vrij raadpleegbaar in het Rijksarchief te Bergen. De herdenking van 100 jaar Groote Oorlog is een uitgelezen moment om deze minder gekende heemkundige bron te ontdekken.
De inventaris
De inventaris is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief, in het Rijksarchief te Bergen of via publicat@arch.be.
U kan de inventaris ook gratis downloaden.
NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives de communes de la province de Hainaut relatives à la guerre 1914-1918 issues de la collection des Archives de la Guerre (1914-1919), reeks Inventarissen van het Rijksarchief te Bergen nr. 126, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
Publicatie 5457, € 2,50 (+ eventuele verzendingskosten).
