GARDEN: Guide on Archives RegarDing ENvironmental History in Belgium, 18th-20th century, produced by public institutions (Gids van de archieven gevormd door openbare instellingen met betrekking tot de Ecologische Geschiedenis in België, 18de-20e eeuw)

Inhoud
Partners
Medewerkers
Publicaties
Nieuws
Links

Inhoud

De bronnen voor de studie van de ecologische geschiedenis van België zijn talrijk, verscheiden en rijk aan informatie. Hoewel ze een belangrijk archiefpatrimonium vormen, zijn ze tamelijk onbekend. Sinds de jaren 1990 wint de ecologische geschiedenis als wetenschappelijk onderzoeksterrein aan belang: toegepast onderzoek rond de leefmilieuproblematiek grijpt immers steeds vaker terug naar geschiedkundige documentatie. Het ontbreken van een specifiek referentiewerk voor het archief dat in België hieromtrent voorhanden is, stelt de vorsers voor ernstige problemen. Aangezien de bronnen over de ecologische geschiedenis zo talrijk en veelzijdig zijn, moeten echter keuzes worden gemaakt. In een eerste fase zal enkel het archief in de gids worden opgenomen dat tussen 1700 en 1980 (begindatum van het federale België) werd gevormd door overheidsinstellingen en op het grondgebied van België wordt bewaard.

De ‘Guide des archives produites par les institutions publiques pour l’histoire de l’environnement en Belgique, 18^e-20^e s./Gids van de archieven gevormd door openbare instellingen met betrekking tot de Ecologische Geschiedenis in België, 18de-20e eeuw/Guide on Archives Regarding Environmental History in Belgium, 18th-20th century, produced by public institutions’ zal een overzicht bieden van de talrijke archiefbestanden die door overheidsinstellingen werden gevormd, die in de rijksarchieven worden bewaard, en waarmee de leefmilieuproblematiek over een lange periode kan worden bestudeerd. De gids is bestemd voor een breed publiek (geschiedkundigen, professionals uit de milieusector, regeringen en administratieve diensten van de federale staat en de deelstaten, wetenschappelijke instellingen, enz.).

De gids wil de vorsers gegevens verschaffen die hen in staat stellen op originele manier aan onderzoek te doen. Verspreide informatie wordt samengebracht en gestructureerd zodat ze kan getoetst worden. Weinig gebruikte of ongekende archiefbestanden, maar ook nieuwe inventarissen worden onder de aandacht gebracht. De archiefgids streeft drie hoofddoelstellingen na:

Het archiefpatrimonium valoriseren door de aandacht te vestigen op archief waarmee over een lange periode de problematiek van leefmilieu en duurzame ontwikkeling kan worden bestudeerd en waaruit concrete en duidelijke gegevens kunnen worden geput. Het Rijksarchief wil daarnaast de archiefvormers sensibiliseren voor een goede bewaring en ordening van hun archiefdocumenten.
Voor dit multidisciplinaire thema een transversaal instrument creëren waarmee de archiefbronnen kunnen worden geïdentificeerd. Talrijke overheidsinstellingen bewaren min of meer uitgebreide historische documenten (archief en gedrukte bronnen) rond leefmilieu die al dan niet gekend zijn door de historici en/of overheidsverantwoordelijken. Wat velen niet weten, is dat sommige van die stukken zelfs teruggaan tot de 16de eeuw!
Het Rijksarchief laten meewerken aan een beleid van steun aan duurzame ontwikkeling. Sinds 25 april 2007 is het principe duurzame ontwikkeling immers ingeschreven in artikel 7bis van de Belgische Grondwet. Het Rijksarchief onderschrijft dit grondwettelijk beginsel onder meer door te ijveren voor een betere kennis van ons ecologisch verleden, van de wijzigingen die zijn opgetreden en van de impact van voorbije keuzes en verwezenlijkingen op ons hedendaags leefmilieu. De publicatie van de archiefgids kan hier ongetwijfeld toe bijdragen.

Maandag 27 mei 2013 organiseerde het Rijksarchief te Bergen een studiedag over Archieven, milieugeschiedenis & duurzame ontwikkeling, 1700-2000.

In augustus 2013 werd het GARDEN-project afgerond. De Gids van de archieven gevormd door openbare instellingen met betrekking tot de Ecologische Geschiedenis in België, 18de-20e eeuw verschijnt binnenkort.

Partners

Dit project kan worden verwezenlijkt dankzij financiële steun van het Federaal Wetenschapsbeleid.

Het wetenschappelijk comité bestaat uit Dr. Laurent HONNORÉ, diensthoofd van het Rijksarchief Bergen, promotor; Prof. Dr. Isabelle PARMENTIER (UNamur), Departement Geschiedenis, directrice van de Pool Ecologische Geschiedenis (PolleN UNamur); Prof. Dr. Erik THOEN (UGent), Departement Geschiedenis, Vakgroep Ecologische Geschiedenis; Dr. Geneviève XHAYET, directeur van het Centre d’Histoire des Sciences et des Techniques (CHST ULg); Prof. Dr. Tim SOENS (UAntwerpen), Departement Geschiedenis; Dr. Chloé DELIGNE (ULB), onderzoeker FRS-FNRS, Departement Geschiedenis.

Medewerkers

Danielle CALUWÉ (Rijksarchief Leuven) en Kevin TROCH (Rijksarchief Bergen).

Publicaties

D. CALUWÉ en K. TROCH, Le projet GARDEN et ses premiers résultats. Jeter le manche après la cognée. La gestion publique de l’environnement par les communautés rurales et urbaines dans la longue durée: les cas des polders et wateringues de Flandre, XVIIIe-XXe siècles, in Actes du Neuvième congrès de l'Association des Cercles francophones d'Histoire et d'Archéologie de Belgique - LVI^e congrès de la Fédération des Cercles d'Archéologie et d'Histoire de Belgique (Luik, augustus 2012), te verschijnen.

D. CALUWÉ en K. TROCH, Les archives des Chambre de commerce (1802-1875). Sources méconnues pour l’histoire de l’environnement en Belgique au 19e siècle, in : PARMENTIER I., dir., Études et bibliographies d’histoire environnementale. Belgique-Nord de la France-Afrique centrale. Actes des 2e RBel, Namur, décembre 2012, Universiteitspers Namen, Namen, 2016, p. 9-21.

D. CALUWÉ en K.TROCH, Le projet GARDEN. Créer un guide des sources d’archives relatives à l’histoire de l’environnement produites par les institutions publiques en Belgique de 1700 à 1980: contenu, résultats et perspectives de recherche, in L. HONNORÉ en I. PARMENTIER (dir.), Archives, histoire de l’environnement et développement durable, Namen, 2013 (Carnets du développement durable, 6).

L. HONNORÉ, Les archives de l’Administration de l’Urbanisme de la Province de Hainaut : apport à l’histoire de l’urbanisation et de l’environnement, in L. HONNORE en I. PARMENTIER (dir.), Archives, histoire de l’environnement et développement durable, Namen, 2013, p. 22-32 (Carnets du développement durable, 6).

I. PARMENTIER, Un exemple de « Public History » : les archives de l’histoire de l’environnement et le développement durable (biodiversité, transition forestière et inondations), in L. HONNORE en I. PARMENTIER (dir.), Archives, histoire de l’environnement et développement durable, Namen, 2013, p. 63-72 (Carnets du développement durable, 6).