Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Resolutie-Metissen

Texte petit  Texte normal  Texte grand

Inhoud

Ontstaan van het project: de “Resolutie-Metissen” als startschot

Het onderzoeksproject “Resolutie-Metissen” is een vervolg op de “resolutie over de segregatie waarvan de metissen uit de periode van de Belgische kolonisatie in Afrika het slachtoffer zijn geweest” (hierna “Resolutie-Metissen”), die op 29 maart 2018 unaniem werd goedgekeurd door de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Als eindpunt van een lange strijd gevoerd door de metissen en hun rechthebbenden betekende deze resolutie in de eerste plaats een officiële erkenning van de segregatie waarvan zij slachtoffer waren tijdens het Belgisch koloniaal regime. De “Resolutie-Metissen” formuleerde ook een aantal verzoeken ten overstaan van de federale regering, vooral met betrekking tot de toegankelijkheid van archiefdossiers die zowel de individuele als de collectieve geschiedenis van de metissen ophelderen. Artikelen 6 en 7 van de “Resolutie-Metissen” verzochten de federale regering in dat opzicht:

  • om een uitvoerig historisch onderzoek te laten uitvoeren naar de rol van burgerlijke en kerkelijke overheden in de behandeling van metissen in de koloniale tijd in Belgisch-Congo en in Ruanda-Urundi. (art. 6)
  • dat alle persoonlijke dossiers van de metissen worden geïnventariseerd en dat er onderlinge verbanden worden gelegd, met name om de problemen te kunnen oplossen die te wijten zijn aan naamsveranderingen of de foutieve spelling van namen (art. 7)

Uitvoering van de "Resolutie-Metissen"

Om na te gaan hoe men de goedgekeurde resolutie het best in de praktijk kon brengen, werd een werkgroep gevormd met vertegenwoordigers van de vzw “Metis van België”, het Rijksarchief, het AfricaMuseum, de FOD Justitie, de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, de kabinetten van de Eerste Minister, van Binnenlandse Zaken, van Gelijke Kansen en Wetenschapsbeleid en tenslotte een universitair expert. De werkgroep vergaderde meermaals tijden de zomer en de herfst van 2018 en besloot dat het onderzoek naar de segregatie van de metissen voortgekomen uit de Belgische kolonisatie zou gebeuren in twee opeenvolgende fases:

  • Fase 1 (vier jaar) : opbouw van een databank met individuele, familiale en collectieve parcoursen van metissen afkomstig uit de kolonisatie (art. 7);
  • Fase 2 (vier jaar) : verwezenlijking van een uitvoerig historisch onderzoek, inzonderheid naar de rol van de burgerlijke en religieuze overheden in de segregatie van de metissen (art. 6).

Fase 1 van het project

Deze fase ging van start op 1 september 2019, onder de gezamenlijke leiding van het Algemeen Rijksarchief en de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking die het onderzoek financiert. Het onderzoeksproject kadert dus ook in de grootschalige operatie waarbij het “Afrika Archief” wordt overgebracht van de FOD Buitenlandse Zaken naar het Algemeen Rijksarchief 2-depot Joseph Cuvelier. Voor fase 2, het opvolgingsproject, is de financiering nog hangende.

Doelstellingen

De projectgroep lanceert een databank speciaal ontworpen ter registratie van alle beschikbare bronnen over metissen voortgekomen uit de Belgische kolonisatie. Deze databank moet ook de reconstructie toelaten van de individuele en collectieve parcoursen van koloniale metissen en van hun familiale banden (verwantschap, biologisch ouderschap of adoptie, enz.) die soms zijn verbroken door toedoen van de bewuste segregatiepolitiek van de koloniale autoriteiten.

De problematiek wordt volledig in overschouw genomen, waardoor het onderzoek de hele periode van de Belgische overheersing in Afrika betreft (dus vanaf de Onafhankelijke Congostaat) en alle gebieden onder  deze overheersing (Congo, Rwanda en Burundi). Dit onderzoek steunt op de analyse van een uitgebreide waaier van bronnen. Het betreft vooral de identificatie en analyse van vele duizenden dossiers uit het 9,5 kilometer tellende “Afrika Archief”, naast tal van andere publieke en private archiefbestanden in België en in het buitenland : de “Association pour la Promotion/protection des Mulâtres” (Vereniging van de Vooruitgang/Bescherming van Mulatten), religieuze congregaties, de Verenigde Protestantse Kerk in België, de Heilige Stoel, enz.

Het hoofddoel van deze eerste fase van het project, die beantwoordt aan de wensen van de “Resolutie-Metissen”, bestaat erin om aan rechtzoekende metissen en hun rechthebbenden de verwijzing te geven naar alle dossiers die op hen betrekking hebben, alsook de aanduiding van hun bewaarplaats. Er dient op een professionele en menselijke manier te worden omgegaan met legitieme vragen van metissen en hun rechthebbenden die hun persoonlijke geschiedenis willen uitpluizen en hun herkomst traceren. Opgespoorde dossiers moeten hen idealiter toelaten om hun levensloop in kaart te brengen en zo nodig ook familiale banden aan het licht brengen die mogelijks zijn ondergesneeuwd. Dit alles uiteraard met inachtneming van de vigerende wetgeving rond de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens.

Deze eerste onderzoeksfase moet ook de tweede fase faciliteren en voorbereiden, toegespitst op een uitvoerig historisch onderzoek naar de doelbewuste segregatie van de koloniale metissen door de Belgische overheden.

Het werk van het projectteam is bovenal van wetenschappelijke en documentaire aard. Metissen of hun rechthebbenden die eventuele administratieve of gerechtelijke stappen (bijvoorbeeld inzake verwantschap, nationaliteit of schadevergoedingen) zouden ondernemen, zullen zich steeds tot de bevoegde autoriteiten moeten richten. Al beschikken we niet over de nodige tijd en expertise om elke aanvrager te begeleiden in de zoektocht naar zijn of haar herkomst, toch zijn we ons terdege bewust van de belangrijke emotionele en psychologische dimensie van deze onderzoeken. Daarom doen we een beroep op de knowhow, ervaring en de bestaande expertise binnen federale instellingen, gemeenschapsinstellingen en verenigingen inzake het beheer van adoptiedossiers alsook voor wat betreft de juridische en psychosociale aspecten verbonden met de raadpleging van delicate gegevens. Het projectteam wil de actoren in het veld dus rechtstreeks bij zijn werkzaamheden betrekken. De groep wil een inclusieve en participatieve werkwijze hanteren door de verenigingen van vertegenwoordigers van metissen in België en hun rechthebbenden bij de werkzaamheden te betrekken, en tegelijkertijd de neutraliteit en onafhankelijkheid van het onderzoek garanderen.

Partners

Medewerkers

  • Projectmedewerkers:
    • Valentine Dewulf
    • Ornella Rovetta
    • Jeanne Garcia
    • Lilian Eyletters
    • Youssef Ouahalou
  • Coördinatie en toezicht:
    • Binnen het Rijksarchief:
      • Pierre-Alain Tallier (algemeen coördinator)
      • Nico Wouters
    • Binnen de FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking:
      •  Wim Van Praet (promotor)
      •  Alain Gérard (promotor)

Publicaties

  • Zoekwijzer - Zoeken naar archieven over metissen en hun familiegeschiedenis (pdf)
  • De ‘Resolutie-Metissen’. Maatschappelijke uitdagingen en mogelijkheden voor onderzoek, in Science Connection, nr. 64, 2021, pp. 26-33.
  • Delphine Lauwers en Chiara Candaele, "Het project “Resolutie-Metissen”: archivalische en ethische vraagstukken rond identiteit en confidentialiteit", in META. Tijdschrift voor Bibliotheek en Archief, 2021/4, pp. 10-15.
  • Delphine Lauwers, "(Re)construire des identités pour co-construire une histoire ? Le projet « Résolution-Métis » au croisement d’enjeux individuels et collectifs", in M. FILLIEUX, A. FRANCOIS, G. MATHIEU en M. VA N EECKENRODE (red.), Un dossier pour se (re)construire ? Archives et enjeux d’identités, Louvain-la-Neuve, Presses Universitaires de Louvain, 2022, pp. 29-55.
  • Delphine Lauwers en Chiara Candaele, “Décoloniser les archiv(ist)es? De la nécessité d’une mise en commun des savoirs et de leurs moyens de production”, in Revue Belge d’Histoire Contemporaine, 52/4, 2022, pp. 115-124.

Nieuws

Deze virtuele tentoonstelling wil een blik werpen op de stand van het onderzoek in het kader van het project “Resolutie-Metissen” en de voornaamste archiefbronnen tonen waarmee de onderzoekers aan de slag gaan. Zo wil het onderzoeksteam bijdragen tot een grotere bewustwording rond deze miskende geschiedenis en bovenal recht doen aan de erkenningsstrijd van de metissen en de individuele en collectieve acties die hieraan hebben bijgedragen.

Links

Update pagina: 27 februari 2024

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement